Od wejścia Polski do wspólnoty krajów UE minęło już trochę czasu, mimo wielu pozytywnych stron możemy dostrzec również te negatywne, jedną z nich jest degradacja gleb . Poziom zniszczenia gleb w kraju w ciągu zaledwie kilkunastu lat osiągną degradację na poziomie 40% , jeżeli będziemy szli tym tempem już w roku 2030 będziemy świadkami informacji o wyjałowionej glebie. Dziś mówimy o degradacji . Przywrócenie potencjału zniszczonej gleby to okres kilku lat, proces przywracania potencjału i żyzności gleby wyjałowionej to okres dłuższy niż czas jednego pokolenia. Źródło degradacji gleb to głównie utrata materii organicznej oraz węgla organicznego, którego głównym składnikiem był ogólnie dostępny obornik, dziś niestety dostępność do tego produktu jest ograniczona ,a zatem należy szukać alternatywy, jaką może być podłoże popieczarkowe.
Średnio jeden metr sześcienny świeżego podłoża to odpowiednik 2,3 obornika bydlęcego, dodatkowo nie zawiera siewek chwastów. Mimo ,że produkt sam w sobie jest odpadem może skutecznie pomóc nam w uzupełnieniu braków wspomnianej materii organicznej jak i wnieść znaczne ilości NPK i mikroskładników, jednak by osiągnąć zamierzony cel muszą być spełnione pewne przesłanki, inaczej podłoże może narazić nas na bardzo znaczne straty i szkody , które będą nieodwracalne.
Skład podłoża
Jeśli chcielibyśmy przygotować własne podłoże i szukalibyśmy idealnej receptury, to jej nie znajdziemy , dlaczego , bo takiej nie ma. I to jest jedna z wad podłoża , ponieważ nie ma określonych ściśle norm. Skład podłoża może być różny, może się zdarzyć , że podłoże z jednej pieczarkarni będzie się różniło miedzy sobą składem.
Główne składniki podłoża to : substancje organiczne 65 % głównie torf, słoma pszenna i żytnia, cenne składniki węgla organicznego, obornik koński , jednak z uwagi na jego małe ilości wykorzystuje się również bydlęcy i inne, pomiot ptasi , wapno i gips.
Z pośród wymienionych składników jeden zasługuje na szczególna uwagę, a jest nim wapno i gips. Średnio przyjmujemy ,że w suchej masie podłoża jest 12 % wapna, jest to cenna informacja , bowiem odczyn pH jest na poziomie 6,5 nawet do 7. A zatem podłoże popieczarkowe będzie podnosiło nam odczyn , a tym samym zmniejszy nam zakwaszenie gleby. To była pozytywna strona medalu , jednak jest i negatywna, a jest nią gips.
Dziś intensywność kwaśnych deszczy jest znacznie mniejsza , niż jeszcze kilka temu. Stało się to głównie dzięki odsiarczaniu kominów dużych zakładów przemysłowych. W procesie tym jednym z głównych składników jest wapno , które w późniejszym etapie może trafić na nasze pola!
Od kilku miesięcy możemy skorzystać z programu termomodernizacji, którego głównym celem jest zmniejszenie emisji szkodliwych substancji , które wydobywają się z naszych kominów. Ale jaki to ma związek z podłożem, otóż ma i to bardzo duży. Wszechobecny smog w małych miasteczkach w okresie zimy to już standard, słyszymy o jego szkodliwości ,a raczej o tym ,że zawiera on duże ilości szkodliwych substancji.
Takie same substancje wydobywały się z kominów dużych zakładów przemysłowych , dziś głównie elektrowni i by ograniczyć emisje tych szkodliwych substancji zaczęto stosować wapno w celu odsiarczania i wyłapywania tych niebezpiecznych substancji. Ostatecznie w wyniku pewnych reakcji to wapno stałe się gipsem z dużą ilością niepożądanych składników. Ponieważ był to odpad i to w znacznej ilości , ktoś wpadł na pomysł wykorzystania tego produktu w rolnictwie i stworzono ustawę , która zawierała informację ,że w takim wapnie nie mogą być przekroczone dawki ołowiu i rtęci , ale zapomniano wymienić inne bardziej niebezpieczne składniki . Co nie zabronione to dopuszczone – przypadek .
Dziś duże instytucje naukowe prowadzące stały monitoring gleb jak i nadzorujących ich ochronę zgłosiły wniosek uzupełnienia ustawy o inne szkodliwe substancje, tylko efektów nie widać – kolejny przypadek. Z jednej strony wapno zawarte w podłożu może wpłynąć pozytywnie na odczyn, z drugiej strony gips może być źródłem poważnych kłopotów (kwestia pozostałości) pod kątem metali ciężkich.
Nigdy nie będziemy pewni czy takie podłoże nie zawiera niebezpiecznych metali ciężkich jeśli nie wykonamy analizy chemicznej takiego podłoża, a to raz kosztowne dwa czasochłonne. Jedynym wyjściem będzie kompostowanie takiego podłoża prze okres kilku miesięcy , gdzie w wyniku pewnych reakcji nastąpi rozkład niebezpiecznej ilości metali ciężkich jeżeli takie w tym podłożu były .
Ciekawostka – W uprawach ogrodowych- warzywnych , zastosowanie świeżego podłoża będzie skutkowało akumulacją dużych ilości metali ciężkich w uprawie rzodkiewki, natomiast na takiej glebie będą dobrze rosły pomidory średnio 2 kg na metr kwadratowy podłoża.
Jeżeli nie posiadamy analizy chemicznej podłoża i nie chcemy ryzykować wniesieniem na własne pola groźnych metali ciężkich , świeżego podłoża nie powinniśmy stosować na plantacjach. Dziś problem ten jest ogólnie znany wśród producentów pieczarek, dlatego można już spotkać ogłoszenia z analizą chemiczną lub nabyć podłoże przekompostowane jednak w tym ostatnim przypadku są one droższe trzykrotnie w stosunku do świeżego .
Sam wapń nie jest jedynym cennym składnikiem inne to azot , fosfor , potas i magnez. Ilości tych składników są jednak różne właśnie z uwagi na wspomniane składniki jak i ilości. Sucha masa podłoża popieczarkowego to 33 % , a w niej średnio 20 gram azotu na każdy kg co daje nam 6,6 kg azotu na każdą tonę. Skład procentowy to :
N – ok. 0,5-4 % ; P – ok. 0,4-3 % ; K – ok.,2-4% ; Mg – ok. 0,2=0,8 %
I tu pojawia się kolejna kwestia jaką jest azot. Obowiązuje nowa dyrektywa azotanowa choć tak naprawdę obowiązuje od 27 lipca 2018 roku. Roczna dawka azotu z nawozów naturalnych nie może być większa niż 170 kg N na hektar, w praktyce w odniesieniu do podłoża przekompostowanego to 25 ,7 ton. Kolejną kwestia zawarta w dyrektywie to miejsce i czas składowania podłoża jest ono takie same jak w przypadku obornika na podłożu. Miejsce składowania nie może być na glebie lekkiej jak i ciężkiej nieprzepuszczalnej oraz w zagłębieniu. Odległość od ujęć wody , studni głębinowych, otwartych zbiorników wody 25 m .Czas składowania do 6 miesięcy , informacja o miejscu musi zostać oznaczona na mapie , tym samym przez 3 kolejne lata czy to obornik czy tez podłoże nie może być ponownie w tym samym miejscu składowane. Rolnicy posiadający powyżej 10 hektarów lub równowartość mimo ze nie są zobowiązani do przygotowania planu nawożenia zatwierdzonego przez odpowiednie organy, zobowiązani są do prowadzenia dokumentacji nawożenia dla każdej działki i roku oraz przechowywane przez okres 3 lat w sytuacji kontroli. Ewidencja zabiegów agrotechnicznych związanych z nawożeniem azotem musi zawierać : data zastosowania nawozu ,uprawa, na której zastosowano nawóz (gatunek), powierzchnia uprawy (ha,) powierzchnia, na której zastosowano nawóz (ha), rodzaj nawozu (zawartość N), dawka zastosowanego nawozu (kg N/ha), dawka zastosowanego nawozu (N/na zastosowaną powierzchnię uprawy) . Sama ustawa zawiera wiele nieścisłości , jedna z nich zabrania stosowania pomiotu ptasiego bezpośrednio na gruncie, a w przypadku podłoża to jeden z składników.
Czy wiesz że-Zastosowanie świeżego podłoża w ogrodzie –warzywnym w uprawach szpinaku, rukoli, rzodkiewki może skutkować akumulacją niebezpiecznych azotanów.
Kolejnym składnikiem który może pojawić się w podłożu popieczarkowym szczególnie w mniejszych pieczarkarniach to duże ilości rozpuszczonych soli używanych do zwalczania Dactylium dendroides . Duża zawartość NaCl może wpływać negatywnie na młode rośliny szczególnie w nowych nasadzeniach sadowniczych jak i jagodowych. Badania prowadzone w 2016 roku przez SGGW wykazały ,że młode jabłonie bez zastosowania podłoża rosły znacznie lepiej i dały boczne przyrosty, zaś te w których zastosowano podłoże poza liśćmi nie posiadało przyrostów.
Aby podłoże zostało efektywnie wykorzystane warto je zatem przekompostować , by wniosło ono nam cenną próchnicę już w okresie leżakowania na pryzmie możemy użyć preparatów zawierających pożyteczne efektywne mikroorganizmy znane pod nazwą” Emy”. By to osiągnąć potrzebujemy wysokich temperatur , które będą w samym środku pryzmy. Przed kompostowanie to co będzie się znajdowało w środku pryzmy należy spryskać preparatem zawierającym efektywne mikroorganizmy, po upływie 4 tygodni należy wymieszać tak by to co było na zewnątrz znalazło się w środku , czynność należy powtarzać co 4 tygodnie. Jest to również ważne z uwagi na pH podłoża które jest idealne do namnażania się mikroorganizmów już na pryzmie, nie zawsze mamy na naszych plantacjach odczyny powyżej 6 i większe.
Najlepsze efekty tak przekompostowanego podłoża uzyskamy w 2 pierwszych latach , w przypadku świeżego podłoża okres ten może wynieść nawet 5 lat . Decydując się na zastosowanie świeżego podłoża niedopuszczalne jest rozkładanie podłoża w dużych ilościach np. w pasy herbicydowe, najlepszym rozwiązaniem będzie użycie rozrzutnika.
Sławomir Kopeć
doradca klienta Stampol Opole Lubelskie
badanie gleby 573 901 377
