Sezon zbiorów czereśni w Polsce jest w decydującej fazie, a nadchodzące prognozy pogody zwiastują poważne wyzwania dla producentów owoców pestkowych. Sadownicy, szczególnie ci uprawiający czereśnie, stoją w obliczu ryzyka znacznych strat, które mogą wpłynąć na rentowność całego sezonu. Głównymi problemami może okazać się pękanie owoców spowodowane nadmierną wilgocią oraz rynkowe wymogi dotyczące jakości, w tym bezwzględne odrzucanie mokrych czereśni przez firmy skupujące i eksportujące.
Szczegółowa analiza prognoz meteorologicznych na najbliższy tydzień wskazuje na niekorzystne warunki pogodowe, które zbiegają się z okresem zbiorów czereśni. W regionie Mazowieckim, będącym istotnym obszarem dla uprawy tych owoców, prognozy na dni od 7 do 14 lipca 2025 roku przewidują znaczące opady deszczu. Prawdopodobieństwo wystąpienia opadów może osiągnąć nawet 66%.
Modele numeryczne, takie jak GFS i ECMWF IFS, prognozują opady nieprzekraczające 20 mm nad obszarem Polski w poniedziałek, 7 lipca 2025 roku. We wtorek, 8 lipca 2025 roku, dobowa suma opadów może przekroczyć 30 mm, przy czym najbardziej intensywne opady spodziewane są w południowo-wschodniej części kraju. Dodatkowo, w prognozach widoczna jest zmienność temperatur. Ta kombinacja wysokich temperatur z opadami deszczu jest szczególnie niekorzystna dla czereśni.
Zbiory czereśni w Polsce są obecnie w ostatecznej fazie. Dla wielu odmian, zwłaszcza tych późniejszych, zbiór potrwa do połowy lipca. Producenci mają bardzo ograniczony czas na reakcję i są wysoce narażeni na negatywne skutki pogodowe.
Zjawisko pękania czereśni jest głównym problemem w uprawie tego gatunku, szczególnie w warunkach nadmiernej wilgotności. Główną przyczyną jest gwałtowne wnikanie wody przez skórkę owocu na drodze osmozy, co zaburza gospodarkę wodną drzewa. Owoce, które rosną głównie dzięki wodzie i składnikom mineralnym transportowanym przez szypułkę, w momencie nadmiernego poboru wody przez skórkę, po prostu pękają pod ciśnieniem wewnętrznym. Najbardziej szkodliwe są „boczne pęknięcia”, które są głębokie i nie zabliźniają się, stanowiąc otwartą bramę dla patogenów.
Początkowe fizyczne uszkodzenie w postaci pęknięcia owocu natychmiast prowadzi do utraty jego wartości handlowej. Jednak problem ten jest potęgowany przez szybkie pojawienie się chorób grzybowych, które wnikają przez uszkodzoną skórkę. Te choroby nie tylko niszczą pojedyncze owoce, ale mogą szybko rozprzestrzeniać się na sąsiednie, prowadząc do znacznie większych strat i czyniąc całą partię owoców niezdatną do sprzedaży. Oznacza to, że problem nie ogranicza się do kilku popękanych czereśni, lecz dotyczy szybkiego pogorszenia się rynkowości i potencjalnego rozprzestrzeniania się zepsucia na całą partię.
Wyzwania rynkowe: mokre owoce i standardy jakościowe
Firmy skupujące i eksportujące czereśnie mają bardzo rygorystyczne wymagania jakościowe, które są kluczowe dla akceptacji produktu na rynku. Jednym z podstawowych wymogów jest brak „nienaturalnej zewnętrznej wilgoci” na owocach. Czereśnie muszą być „czyste; praktycznie pozbawione wszelkich widocznych substancji obcych”. Zbieranie mokrych owoców po deszczu jest uznawane za jeden z najczęstszych błędów, który znacząco obniża trwałość i jakość owoców po zbiorze a skupy często taki towar dyskwalifikują.
Strategie łagodzenia ryzyka i rekomendacje
W obliczu nadchodzących wyzwań pogodowych, producenci czereśni mogą wdrożyć szereg strategii mających na celu ograniczenie strat i utrzymanie jakości owoców.
Osłony przeciwdeszczowe: Najskuteczniejszą metodą ochrony owoców przed pękaniem jest stosowanie osłon zabezpieczających przed deszczem. W latach z intensywnymi opadami mogą one uratować od 20% do 60% więcej owoców niż w sadach odkrytych. Należy jednak pamiętać, że wymagają one bardzo dużych nakładów inwestycyjnych
Nawożenie wapniem: Zapewnienie owocom dobrego zaopatrzenia w wapń jest kluczowe, ponieważ wzmacnia ono skórkę i ogranicza pękanie. Opryski nawozami wapniowymi mogą być stosowane również tuż przed i w trakcie deszczu, z przerwaniem zabiegu wraz z ustaniem opadów
Wybór odmian: Sadzenie odmian mniej podatnych na pękanie może ograniczyć uszkodzenia, choć przy ulewnych deszczach problem będzie zauważalny nawet na nic
Preparaty na bazie lecytyny : Wzmacniają i uelastyczniają skórkę owocu, co ogranicza pękanie. Mogą być stosowane przed spodziewanym deszczem.
Antytranspiranty : Pokrywają roślinę warstwą substancji, która chroni skórkę owocu przed czynnikami zewnętrznymi i ogranicza transpirację. W warunkach długotrwałych deszczów zabieg należy powtórzyć w mniejszym stężeniu, aby odbudować jednorodność powłoki.
Nadchodzący deszczowy tydzień w szczycie sezonu zbiorów czereśni stanowi poważne zagrożenie dla polskich producentów. Ryzyko pękania owoców, potęgowane przez wysokie temperatury, oraz rygorystyczne normy rynkowe odrzucające mokre czereśnie, mogą prowadzić do znaczących strat finansowych i obniżenia jakości plonów.
