Na całym świecie obserwujemy tendencję do przechodzenia na uproszczone systemy uprawy przy jednoczesnej rezygnacji z uprawy tradycyjnej. Jednym z takich systemów jest uprawa konserwująca, która daje szereg korzyści. Jest ona stosowana jest w rolnictwie zrównoważonym i ekologicznym oraz dobrej praktyce rolniczej.
Dlaczego warto stosować uprawę konserwującą?
Substancja organiczna gleby, próchnica glebowa ma olbrzymie znaczenie dla właściwości gleby. Zwiększenie zawartości substancji organicznej w glebie oraz zapobieganie jej zubożeniu jest jednym z podstawowych zadań rolnictwa zrównoważonego. Substancję organiczną wzbogacają resztki pożniwne roślin, nawozy naturalne, obornik, pocięta słoma. Coraz powszechniej wykorzystuje się rośliny uprawiane jako poplony, międzyplony – rośliny okrywowe. Najczęściej nie wysiewa się pojedynczych gatunków, a komponuje się mieszanki roślin. Wiele firm nasiennych ma gotowe mieszanki przystosowane do danego typu gleb i pod konkretną roślinę uprawną, np. buraki, kukurydzę, ziemniaki.
W zależności od sposobu przykrycia resztek organicznych podstawową uprawę roli można podzielić na:
- Uprawę tradycyjną z uprawkami odwracającymi i spulchniającymi (rola głęboko spulchniona, resztki organiczne całkowicie przykryte, powierzchnia pola czysta).
- Uprawę z uprawkami spulchniającymi – uprawa konserwująca (spulchnianie roli na głębokość od 5 do 30 cm, resztki organiczne częściowo przykryte, powierzchnia pola częściowo pokryta resztkami organicznymi). Do uprawy konserwującej mogą być użyte mulczery, wały nożowe, kultywatory podorywkowe, brony rotacyjne, brony talerzowe, różne zestawy uprawowo-siewne oraz siewniki do siewu bezpośredniego.
- Siew w glebę nieuprawioną – siew bezpośredni (rola niespulchniona, resztki organiczne nie przykryte, powierzchnia pola całkowicie pokryta resztkami organicznymi).
Korzyści z uprawy konserwującej
Uprawa konserwująca daje następujące korzyści:
- zapobieganie erozji wodnej i wietrznej;
- poprawa struktury gleby (głębokie penetrowanie gleby przez korzenie międzyplonu);
- zmniejszenie zlewności i skłonności do zaskorupiania się gleby;
- głębsze korzenienie się roślin;
- poprawa retencji wody glebowej ograniczenie parowania wody z gleby;
- zmniejszenie strat azotu;
- ograniczenie zachwaszczenia;
- wzrost aktywności biologicznej gleby;
- przyczynianie się do biologicznego zwalczania szkodników (odmiany mątwikobójcze międzyplonów);
- zmniejszenie kosztów uprawy;
- polepszenie żyzności gleby.
Pojęcie „konserwacja” oznacza utrzymywanie czegoś w dobrym stanie, a „ochrona konserwatorska” to zabiegi mające na celu utrzymanie w stanie możliwie niezmienionym obiektu przedstawiającego wartość przyrodniczą lub kulturową. Uprawa konserwująca jest konkurencyjna w stosunku do tradycyjnej, płużnej uprawy roli. Według badań Zakładu Technologii Produkcji Roślin Korzeniowych IHAR-PIB w Bydgoszczy produkcja buraka cukrowego z wykorzystaniem tej technologii pozwala na zmniejszenie kosztów poniesionych na uprawę roli o 60-70% oraz na osiąganie dodatkowych korzyści, wynikających ze zmniejszenia liczby zabiegów uprawowych i liczby przejazdów po polu, ugniatania gleby, zużycia paliwa i czasu pracy oraz kosztów produkcji buraka.
W Europie uprawa konserwująca ma coraz większe znaczenie, a w Stanach Zjednoczonych jest od wielu lat podstawową metodą uprawy gleb. Amerykanie definiują ja następująco: „Uprawa konserwująca to taka uprawa, która w porównaniu do konwencjonalnej (płużnej) uprawy roli pozostawia na powierzchni gleby przynajmniej 30% resztek roślinnych” (Mannering i Fenster, 1983).
Na podstawie badań naukowych i praktyki rolniczej uprawę konserwującą można zdefiniować jako sposób uprawy z wykorzystaniem mulczowania, mający na celu ochronę gleby przed degradacją oraz zachowanie jej produktywności. żyzności.
W ostatnich latach następuje tendencja zwiększenia udziałów poplonów międzyplonów -roślin okrywowych w płodozmianach. Uprawa konserwująca jest najlepszym sposobem wprowadzenia ich do gleby, gdzie podlegają dalszemu procesowi rozkładu do prostszych związków przy udziale mikroorganizmów glebowych, a później do budowy próchnicy glebowej, która ma duży wpływ na wielkość i jakość plonów.
Uprawa konserwująca gleby zaliczana jest do praktyk rolnictwa konserwującego.
Krzysztof Domagała
Źródło:
- Lesław Zimny Akademia Rolnicza we Wrocławiu Uprawa konserwująca Postępy Nauk Rolniczych nr 5/99
- Janusz Smagacz konserwująca uprawa roli tendencje rozwoju i znaczenie we współczesnym rolnictwie. Monografie i rozprawy IUNG 59/2018
ŚORD Modliszewice
