Słoneczna i bezdeszczowa aura, utrzymująca się w całym kraju od kilku tygodni, spowodowała obniżenie się poziomu wody w rzekach i wysychanie wierzchniej warstwy gleby. Po ciepłej i bezśnieżnej zimie obserwujemy pierwsze symptomy nasilającej się suszy, która utrudnia wysiew zbóż jarych i uniemożliwia nawożenie gleby nawozami azotanowymi. Sytuacja powinna poprawić się w kwietniu – w długoterminowych prognozach przewidujemy większą ilość opadów, a stan wód w rzekach powinien się podnieść po wiosennych roztopach pokrywy śnieżnej w górach.

Sytuacja hydrologiczno-meteorologiczna w marcu

Marzec, w odróżnieniu od lutego, który był miesiącem skrajnie wilgotnym (159% normy miesięcznego opadu, więcej: https://stopsuszy.imgw.pl/charakterystyka-wybranych-elementow-klimatu-w-polsce-w-lutym-2022-roku-podsumowanie-sezonu-zimowego/), zaczął się bezdeszczowo. Przez większość okresu dominowała wyżowa pogoda. Od 25 lutego w północnych i centralnych województwach nie zarejestrowano znaczących opadów atmosferycznych. Większe sumy opadów występowały w górach, głównie w formie śniegu i deszczu ze śniegiem. W Tatrach i Sudetach nadal zalega spora ilość śniegu: na Kasprowym Wierchu i Dolinie Pięciu Stawów ponad 160 cm, a w obszarach podgórskich i w kotlinach ponad 60 cm. Dane o pokrywie śnieżnej publikujemy w codziennie aktualizowanym raporcie śniegowym https://hydro.imgw.pl/#iceSheet.

Na w połowie lutego jak i na początku marca na rzekach dominowała strefa wody średniej i wysokiej, tylko miejscami zaznaczyła się strefa wody niskiej. Jednak ponad 20 dni bez opadu spowodowało gwałtowny przyrost liczby stacji wodowskazowych w strefie wody niskiej. Woda wysoka utrzymuje się głównie w zlewni Narwi i punktowo w północnej połowie kraju. Tylko na 4 do 7 stacji wodowskazowych występowały przepływy poniżej SNQ (poziom poniżej którego mówimy o suszy hydrologicznej), ale tempo spadku stanu wody w rzekach jest niepokojący i bacznie przyglądamy się tym trendom.

Na początku marca wskaźnik wilgotności gleby w płytkiej warstwie korzeniowej (0-7 cm głębokości) był na znacznym obszarze Polski dość wysoki, tylko na północnym wschodzie poniżej 40%. Obecnie obserwujemy rozszerzanie się stref z niskim poziomem wilgotności gleby – głównie na wschodnich i zachodnich krańcach kraju. W głębszych warstwach (poniżej 7 cm głębokości) sytuacja wciąż jest korzystna i tylko punktowo wskaźnik wilgotności spada poniżej 50%.

Obecnie mamy w Polsce do czynienia z tzw. suszą meteorologiczną. Obserwujemy spadek stanów wody i wysychanie gleby, szczególnie w strefie korzeniowej (do 7 cm), co ma istotne znaczenie dla rolnictwa z powodu gorszych warunków do ukorzeniania się wysiewanych roślin.

Prognoza rozwoju suszy

Według prognoz długoterminowych IMGW-PIB kwiecień ma być ciepły (temperatura powietrza powyżej normy klimatologicznej), a w północnej części kraju mokry (opady powyżej normy, https://www.imgw.pl/wydarzenia/imgw-pib-eksperymentalna-prognoza-dlugoterminowa-temperatury-i-opadu-na-kwiecien-2022-r), co będzie hamowało rozwój suszy. Mimo wzrostu temperatury powietrza i parowania, prognozowane opady powinny wystarczyć do zapewnienia odpowiedniej ilości wody dla rozwijającej się wegetacji. Topniejąca górska pokrywa śnieżna pozytywnie wpłynie na poprawę stanów wód w rzekach południowej części kraju.

W głębszych warstwach gleby wskaźnik wilgotności powinien utrzymać się na obecnym, korzystnym poziomie. W wierzchniej warstwie 0-7 cm zasoby wody będą, przy prognozowanych opadach, szybko się odbudowywać. Głównym ryzykiem dla poprawy warunków mogą być opady konwekcyjne – burzowe, punktowe – które zwiększają spływ powierzchniowy, powodując wzrost zagrożenia powodziowego oraz ograniczają zdolności retencjonowania wody w glebie.

Aktualnie sytuacja hydrologiczna i wilgotnościowa gleby jest umiarkowanie dobra. Prognozowane na kwiecień opady powyżej normy oraz utrzymująca się w głębszych warstwach gleby dość wysoka wilgotność będą hamować rozwój suszy. Należy jednak pamiętać, że lokalnie warunki mogą układać się inaczej, w zależności od rozkładu i rodzaju opadów, rodzaju gleby czy uprawianych roślin. Dlatego w niektórych regionach zagrożenie suszą będzie większe.

Więcej informacji na tematu suszy w Polsce w portalu: https://stopsuszy.imgw.pl/

źródło: IMGW