Właściwe odżywienie sadów owocowych jest fundamentem uzyskania wysokich i jakościowych plonów. Chociaż powszechnie znana jest rola azotu, fosforu i potasu, to często niedocenianym, a niezwykle istotnym składnikiem pokarmowym jest magnez. Sadownicy nierzadko koncentrują się na wspomnianych makroelementach, pomijając tym samym kluczową rolę magnezu w zdrowiu drzew owocowych i ich produktywności. Niedostateczna uwaga poświęcona temu pierwiastkowi może ograniczać potencjał plonotwórczy sadu, wpływając negatywnie na jakość liści, a w konsekwencji na zdolność drzew do pobierania innych niezbędnych składników pokarmowych.
Magnez pełni fundamentalną rolę w produkcji chlorofilu, zielonego barwnika niezbędnego do przeprowadzenia fotosyntezy.
Proces ten jest kluczowy dla wytwarzania energii potrzebnej do wzrostu, rozwoju i owocowania drzew. Odpowiednie nawożenie magnezem zwiększa intensywność fotosyntezy, co przekłada się na większą produkcję biomasy i lepsze plony . Niedobór magnezu bezpośrednio ogranicza zdolność rośliny do efektywnego wykorzystania światła słonecznego do produkcji energii, co w konsekwencji hamuje jej rozwój, nawet przy dostatecznej ilości innych składników pokarmowych. Ponadto, magnez bierze udział w transporcie asymilatów, czyli produktów fotosyntezy, takich jak cukry, w obrębie całej rośliny . Wspiera również rozwój systemu korzeniowego, który jest bezpośrednio odpowiedzialny za pobieranie wody i składników pokarmowych z gleby. Uczestniczy w metabolizmie węglowodanów, syntezie tłuszczów i białek, a także w pobieraniu i transporcie fosforu. Poprawia również wykorzystanie azotu przez rośliny. Zdrowe liście, dzięki odpowiedniej zawartości magnezu, efektywniej przeprowadzają fotosyntezę, dostarczając energii niezbędnej do aktywnego pobierania składników pokarmowych przez korzenie. W ten sposób magnez nie tylko bezpośrednio wpływa na kondycję liści, ale także pośrednio stymuluje pobieranie innych kluczowych makro- i mikroelementów, co jest niezbędne dla ogólnego zdrowia i wigoru drzew owocowych.
Utrzymanie właściwej równowagi pomiędzy potasem, magnezem i wapniem w sadzie jest niezwykle istotne dla zdrowia roślin i optymalnego wykorzystania składników pokarmowych.
Nadmiar potasu w glebie może utrudniać pobieranie magnezu przez drzewa owocowe. Magnez, potas i wapń są kationami i konkurują ze sobą o miejsca absorpcji w systemie korzeniowym roślin. Dlatego też, zbyt wysokie stężenie jednego z nich może ograniczać przyswajanie pozostałych.
W przypadku jabłoni, istotny jest stosunek azotu do potasu w liściach, który powinien wynosić około 1.25:1, a także stosunek potasu i magnezu do wapnia w owocach, który powinien być w granicach 20, a nie przekraczać 25. Zaburzenie tej proporcji może prowadzić do wystąpienia chorób fizjologicznych, takich jak gorzka plamistość podskórna . Zbyt niski stosunek potasu do magnezu w glebie, poniżej 3.5, może blokować pobieranie potasu przez rośliny . Zaleca się, aby stosunek potasu do magnezu w glebie był wyższy niż 2.5:1 . Idealnie, poziom potasu powinien być 3 do 4 razy wyższy niż poziom magnezu . Nadmierna ilość magnezu również może ograniczać pobieranie potasu, chociaż taka sytuacja występuje rzadziej . Zachowanie odpowiednich proporcji między tymi trzema pierwiastkami jest kluczowe, ponieważ ich wzajemne oddziaływania wpływają na ich dostępność i przyswajalność przez rośliny. Niewłaściwe proporcje mogą prowadzić do niedoborów jednego lub kilku z tych składników, nawet jeśli ich całkowita zawartość w glebie jest wystarczająca, co w konsekwencji negatywnie odbija się na zdrowiu i plonowaniu sadu.
W przypadku sadów gruszowych, gdy nie dysponujemy wynikami aktualnych badań gleby, zalecana dawka magnezu do nawożenia posypowego wynosi od 20 do 50 kg na hektar . Przeliczając to na czysty magnez, przy założeniu użycia siarczanu magnezu (około 16% Mg), dawka ta odpowiadałaby około 3.2 do 8 kg Mg na hektar. W przypadku drzew pestkowych, do których należą wiśnie, sugerowana dawka nawozu azotowo-wapniowego (Nitrabor lub TropiCote) wynosi około 200 kg na hektar, rozsianego równomiernie w rzędach . Należy jednak pamiętać, że te nawozy nie są wyłącznie magnezowe i zawartość magnezu w nich jest ograniczona, dlatego w przypadku stwierdzonego niedoboru magnezu, konieczne może być zastosowanie dedykowanych nawozów magnezowych. Ogólna rekomendacja dla drzew owocowych to stosowanie 100-120 kg/ha nawozu magnezowego. Różnice w zalecanych dawkach podkreślają znaczenie analizy gleby, która pozwala na precyzyjne określenie potrzeb sadu. Lżejsze gleby zazwyczaj wymagają wyższych dawek magnezu w porównaniu do gleb cięższych.
Analiza gleby jest podstawowym narzędziem do określenia optymalnej dawki magnezu, a także innych składników pokarmowych, co pozwala na uniknięcie zarówno niedoborów, jak i nadmiaru, który również może być szkodliwy.
W sadach jabłoniowych, zalecane dawki magnezu do nawożenia posypowego zależą od rodzaju gleby. Na glebach lekkich rekomenduje się stosowanie od 30 do 40 kg MgO na hektar, natomiast na glebach ciężkich od 20 do 30 kg MgO na hektar. Przeliczając to na czysty magnez (przyjmując, że MgO zawiera około 60% Mg), dawki te wynoszą odpowiednio 18-24 kg Mg/ha na glebach lekkich i 12-18 kg Mg/ha na glebach ciężkich. W przypadku niskiej zawartości magnezu w glebie lub zbyt wysokiego stosunku potasu do magnezu, zaleca się stosowanie nawozów magnezowych w dawce 6-12 g MgO na metr kwadratowy, co odpowiada 60-120 kg MgO na hektar . Daje to zakres 36-72 kg Mg/ha. W sadach jabłoniowych o wysokiej produktywności (około 40 ton owoców z hektara), drzewa pobierają około 25 kg magnezu. Aby uzupełnić tę ilość, zaleca się zastosowanie około 72 kg kizerytu na hektar, co dostarcza około 12.2 kg czystego magnezu. W sytuacji potwierdzonego niedoboru magnezu, można zastosować 100-200 kg/ha siarczanu magnezu , co odpowiada 16-32 kg Mg/ha.
Poniższa tabela przedstawia orientacyjne dawki magnezu (Mg) w kg/ha w zależności od rodzaju gleby dla sadów jabłoniowych i szacunkowe dawki dla sadów wiśniowych na podstawie ogólnych rekomendacji.
Na polskim rynku dostępne są różne rodzaje posypowych nawozów magnezowych, które można stosować w sadach.
Jednym z popularniejszych jest siarczan magnezu (Siarczan Magnezu) . Jest on dostępny w formie granulowanej oraz siedmiowodnej. Siarczan magnezu jest dobrze rozpuszczalny w wodzie i szybko dostarcza roślinom magnez i siarkę, co jest szczególnie przydatne w przypadku stwierdzenia niedoborów. Zawartość MgO w siarczanie magnezu waha się zwykle od 16% do 22%.
Kolejną grupą nawozów są wapno magnezowe i dolomit (Wapno Magnezowe / Dolomit) . Są one szczególnie polecane na gleby kwaśne, ponieważ oprócz dostarczania magnezu, podnoszą również pH gleby. Dolomit jest węglanem wapnia i magnezu i występuje w formie granulowanej . Działa wolniej niż siarczan magnezu, ale zapewnia długotrwałe uwalnianie magnezu. W zależności od potrzeb i stopnia zakwaszenia gleby, można wybierać między wapnem magnezowym tlenkowym (działającym szybciej, polecanym na silnie zakwaszone gleby) a wapnem magnezowym węglanowym (działającym łagodniej i równomiernie).
Kizeryt (Kizeryt) to jednowodny siarczan magnezu (MgSO4·H2O) zawierający około 28% MgO. Jest to nawóz granulowany, dobrze rozpuszczalny w wodzie i odpowiedni do stosowania posypowego. Na rynku dostępne są również nawozy potasowo-magnezowe (Nawozy Potasowo-Magnezowe) , takie jak Magnesia-Kainit, Korn-Kali i Patentkali, które dostarczają zarówno potasu, jak i magnezu. Są one dobrym rozwiązaniem, gdy w sadzie występuje niedobór obu tych składników.
Warto również zwrócić uwagę na wieloskładnikowe nawozy (Wieloskładnikowe Nawozy z Magnezem) , które w swoim składzie zawierają magnez wraz z innymi makro- i mikroelementami.
