Czy trzeba nawozić plantacje borówki wapniem? – Adam Leśniewski wyjaśnia

Nawożenie plantacji borówki amerykańskiej z użyciem nowoczesnych opatentowanych nawozów pozwala na podniesienie produktywności krzewów i uzyskanie owoców najwyższej jakości. Co ważne, takie nowoczesne technologie nawożenia, dzięki zwiększeniu efektywności przyswajania danych składników pokarmowych, pozwalają ograniczyć liczbę zabiegów nawożenia. Na czym polega ten unikalny mechanizm i dlaczego to właśnie UniCal pozwala uzyskać tak wyjątkowe rezultaty produkcji?

Właściwe dostarczanie azotu – klucz do sukcesu

Wszystkie uprawy mają swoje specyficzne cechy, a zwłaszcza borówka amerykańska, której uwarunkowania metaboliczne i fizjologiczne wpływają na zużycie azotu, co z kolei determinuje wzrost krzewów. Aby ułatwić produkcję owoców borówki warto zrozumieć mechanizmy związane z przyswajaniem i przetwarzaniem azotu.

Korzenie borówki są nietypowe

Borówka amerykańska, podobnie jak inne rośliny wrzosowate (w tym żurawina), nie wytwarzają korzeni włośnikowych. Ta nietypowa budowa korzeni wpływa na ich fizjologię. Ponadto system korzeniowy borówki jest płytki, korzenie o większej średnicy służą głównie do zakotwiczenia rośliny i transportu wody, podczas gdy drobniejsze „korzenie pokarmowe” wykonują większość pracy związanej z pobieraniem i transportowaniem składników odżywczych. Te korzenie pokarmowe są krótkotrwałe, ich żywotność wynosi zwykle poniżej 130 dni.

Jak to wpływa na plony? Cóż, korzenie szybko obumierają, a zatem w celu uzyskania dobrych plonów niezwykle ważne jest, aby uprawa była ukierunkowana na maksymalny wzrost korzeni i na to, aby był on ciągły przez cały sezon wegetacyjny. Niezmiernie istotne jest także dobre poznanie mechanizmu produkcji hormonów wzrostu przez rośliny. Głównym miejscem biosyntezy jednego z nich – cytokininy – są właśnie włośniki. Ponieważ borówka amerykańska nie ma włośników, czyni ją to mniej zdolną do syntezy cytokinin niż inne grupy roślin. A to właśnie synteza cytokinin ma duży wpływ na pokrój roślin.

Metabolizm azotu borówki jest nietypowy

Rośliny wrzosowate (w tym borówka amerykańska) mają mniejszą zdolność przetwarzania azotanów niż rośliny należące do innych rodzin, ze względu na niezdolność do efektywnego wykorzystania układu enzymatycznego reduktazy azotanowej, która odpowiada za przekształcanie azotanu w białko w celu wzrostu. Wynika to z przystosowania się tych roślin do środowiska o niskiej zawartości azotanów. To sprawia, że konwencjonalne nawozy stosowane w jej uprawie są wysoce nieefektywne.

Azotany są przekształcane w białko przy użyciu układu enzymatycznego reduktazy azotanowej. Borówka amerykańska i inne rośliny wrzosowate mają niską zdolność wykorzystania tego układu enzymatycznego i dlatego azotany mogą się u nich gromadzić szybciej niż być przetwarzane.

Z tego powodu plantatorom uprawiającym borówkę amerykańską zaleca się unikanie stosowania standardowych nawozów azotowych, a zamiast tego, jako źródło azotu, poleca się nawozy w formie amonowej lub mocznikowej. Nie rozwiązuje to jednak problemu, ponieważ azot nie jest stabilny środowiskowo.

W większości przypadków rośliny mogą pobrać tylko od 30 do 50% zastosowanego azotu (reszta trafia do środowiska) oraz przyswajają większość azotu stosowanego w postaci azotanu (niezależnie od tego, w jakiej formie został podany).

Jeśli więc producenci borówki amerykańskiej stosują azot w postaci nieazotanowej, w rzeczywistości rośliny nadal otrzymują więcej tego azotu w postaci azotanu niż jakakolwiek inna forma, co ogranicza skuteczność takiego odżywiania.

Jakie są konsekwencje nadmiaru azotanów w uprawie borówki?

Wpływ nadmiaru azotu na borówkę amerykańską jest dobrze znany, ale być może nie jest dobrze poznany przez praktyków zajmujących się uprawą jej owoców. Kiedy zrozumiemy, że nieazotanowy nawóz azotowy zastosowany w uprawie borówki jest przeważnie przyjmowany jako azotan, możemy lepiej zrozumieć, dlaczego nadmiar azotu jest problematyczny.

Azotany są pobierane przez korzenie, ale w liściach muszą zostać przetworzone na białko. Po pobraniu rośliny wykorzystują białka transporterowe, aby przenieść azot do liści, oraz enzymy reduktazy azotanowej, aby przekształcić azot w białko. We wszystkich roślinach synteza hormonu wzrostu jest silnie związana z metabolizmem azotu. Synteza auksyny hormonu wzrostu wzrasta, gdy wzrasta stężenie azotanów w liściach.

Roślinom wrzosowatym brakuje zdolności innych roślin do przetwarzania azotanów, więc po zastosowaniu azotu w glebie (niezależnie od użytej formy) odkładanie się liści jest szybkie. Prowadzi to do nadmiernej produkcji hormonów azotanowych. Ten nadmiar auksyny sprzyja gwałtownemu wzrostowi, który może być szkodliwy dla upraw.

Fizjologia borówki, a stosunek auksyn do cytokinin

Wcześniej zbadaliśmy wyjątkową strukturę korzeni borówek, które nie wytwarzają włośników. Jak już wiemy, korzenie są głównym miejscem syntezy cytokinin, a ze względu na brak włośników, borówki amerykańskie mają zmniejszoną zdolność do produkcji tych hormonów w porównaniu z większością gatunków roślin uprawnych. Szybkość wzrostu roślin jest wynikiem całkowitej produkcji hormonu wzrostu, ale to w jaki sposób będą rosły jest wynikiem wzajemnego stosunku dwóch hormonów: auksyn i cytokinin. Jeśli produk- cja auksyn jest wysoka rośliny zwiększają rozwój pędów lub wzrost wegetatywny. I odwrotnie, jeśli rośliny mają większy stosunek cytokinin do auksyn, lepszy jest wzrost reprodukcyjny (rozwój owoców). Rośliny borówki amerykańskiej, ze względu na brak włośników, syntetyzują dość mało cytokinin, a ze względu na niezdolność do przetwarzania azotanów są podatne na nadmierną produkcję auksyn pod wpływem azotanów. Ta fizjologiczna„podwójna walka” stawia przed producenta- mi tych owoców wyjątkowe wyzwanie. Głównie z powodu niewłaściwego pozyskiwanie azotu, co czyni rośliny podatnymi na nadmierny wzrost wegetatywny i spadek plonów.

Wszystkie rośliny reagują na azot w ten sam sposób. Jeśli dominują azotany, u roślin zwiększa się wzrost wegetatywny kosztem rozwoju generatywnego (nasiona, owoce). Borówka jest jednak szczególnie podatna na ten efekt i dlatego zalecenia dotyczące dostarczania azotu są niskie. Najlepiej stosować azot w małych ilościach, a często (zmniejsza frakcję wchodzącą w skład azotanów). Jeśli jednak zrezygnujemy z odżywiania azotem, wydajność plantacji drastycznie spadnie. Dlatego niezbędne jest osiągnięcie specyficznej równowagi.

Jak więc usprawnić produkcję borówki?

Borówka amerykańska źle reaguje na dostarczanie azotanów. Dodatkowo stosowanie mocznika lub siarczanu amonu stanowi de facto inny sposób stosowania azotanu (w większości przypadków jest marnowany, a reszta pochłaniana jest głównie jako azotan). Rezygnacja z azotanu na korzyść konwencjonalnego nawozu nieazotanowego nie jest rozwiązaniem.

Istnieją jednak metody efektywnego nawożenia azotem. Wykorzystują one bardziej zaawansowany stabilizowany azot aminowy, który zapewnia borówce amerykańskiej prawidłową równowagę odżywienia tym pierwiastkiem, a zatem uzyskanie najlepszego wzrostu i plonów.

UniCal stosowany w małych dawkach, zarówno dolistnie jak również fertygacyjnie, zmienia proporcje wzrostu roślin uprawnych. Jego użycie sprawia, że rośliny stają się krótsze i bardziej rozgałęzione, lepiej rozwijają się korzenie oraz poprawia się kwitnienie i owocowanie.

Rozwiązanie to jest idealne w uprawie borówki amerykańskiej, ponieważ pozwala plantatorom uzyskać lepszy wzrost korzeni (co jest dla borówki bardzo istotne), lepszy pokrój krzewów (więcej bocznych rozgałęzień; pędy boczne dają bowiem więcej owoców niż pędy skierowane ku górze), a co najważniejsze UniCal sprzyja rozwojowi owoców. Ponadto wystarczy stosowanie małych ilości tego nawozu, ponieważ cały azot jest pobierany i wykorzystywany przez rośliny w przeciwieństwie do konwencjonalnych nawozów azotowych.

Podsumowanie

Ze względu na specyficzną fizjologię roślin wrzosowatych, producenci borówki amerykańskiej mają znacznie trudniejszą pracę niż producenci innych owoców. Rośliny borówki amerykańskiej nie wytwarzają włośników i nie mogą skutecznie przetwarzać azotanów, co czyni je słabymi producentami cytokinin i nadproducentami auksyn, jeśli są narażone na nadmiar azotu pochodzącego z konwencjonalnych preparatów.

To sprawia, że borówki są podatne na silny i nagły wzrost wegetatywny oraz ogranicza potencjał plonotwórczy krzewów. Plantatorzy nie bez powodu unikali stosowania azotanów na borówce amerykańskiej, a nawet przestawienie się na mocznik lub amoniak nie do końca rozwiązało ich problemy. Verda Technology (czyli PGA zawarty w Uni Cal) proponuje innowacyjny sposób na maksymalne wykorzystanie potencjału plonotwórczego upraw, poprzez stymulację roślin do uzyskania lepszego pokroju (rozgałęzianie boczne, z grubszymi, krótszymi łodygami, które sprzyjają lepszej wydajności owocowania) oraz stymulację rozwoju owoców.

Zalecenia

UniCal należy stosować co 21 dni dolistnie 2l Uni Cal na ha ( 500 – 1000l wody na ha), zaczynając od okresu otwierania się pąków i wykonując kolejne aplikacje w odstępach trzytygodniowych. Nawóz zastosowany w tym czasie uaktywni wzrost korzeni, co w rezultacie pozwoli uzyskać dobry pokrój krzewu i pomoże zwiększyć plonowanie.

W systemie fertygacji zalecamy 5 l Uni Cal na 1000 l wody co 21-28 dni od rozpoczęcia wegetacji do końca zbioru. 

Efekt zastosowania UniCal jako źródła wapnia i fosforu

Dobry poziom wapnia w borówce amerykańskiej może poprawić jakość i trwałość owoców, ale wyniki stosowania różnych nawozów wapniowych mogą dać inne rezultaty. Wynika to z fizjologii roślin, a nie z braku dostępności wapnia. W niniejszym artykule przedstawiamy sposób, w jaki plantatorzy mogą dostosować agronomię do zapobiegania tych brakom. Aby zrozumieć, dlaczego stosowanie wapnia w uprawie borówki amerykańskiej może nie być efektywne, musimy zrozumieć podstawowe zasady metabolizmu wapnia w roślinach.

Trzy warunki odżywiania wapniem

Przede wszystkim komórki roślinne mają ograniczoną zdolność do zatrzymywania tego pierwiastka. Ponadto wapń przemieszcza się w roślinie zgodnie z kierunkiem transpiracji, a przyspieszenie jego wchłaniania odbywa się przy udziale auksyn (hormonów roślinnych, które powodują wydłużenie komórek pędów i biorą udział w regulacji wzrostu roślin), tworzących tzw. pompę auksynowo-wapniową.

> Kumulacja wapnia

W przeciwieństwie do innych składników odżywczych, jak np. potas, rośliny nie mogą gromadzić nadmiaru wapnia. Zbyt duża jego ilość w komórkach jest szkodliwa – nadmiar wapnia w ścianach komórkowych powoduje jego wytrącenie w postaci szczawianu wapnia.

> Transport w roślinie

Wapń nie jest „łyko mobilny”, co oznacza, że jest transportowany w roślinach wraz z wodą – w jednym kierunku, od korzeni do pędów.

> Wchłanianie

Nie wszystkie części roślin mogą wchłaniać wapń na tym samym poziomie, dlatego często obserwuje się braki w odżywieniu tym składnikiem w różnych organach roślinnych. Części roślin o wysokiej zawartości auksyny łatwo absorbują wapń (jeśli jest dostępne), a części roślin o niskiej zawartości auksyny pochłaniają wapń oszczędnie (bez względu na to, ile jest jego dostarczane).

Jakie to ma przełożenie na borówkę amerykańską? Podobnie jak w przypadku większości upraw, także w produkcji borówki amerykańskiej napotykamy trudności z uzyskaniem satysfakcjonującego poziomu wapnia w owocach. Wynika to z niskiej zawartości auksyn w owocach. W młodych zawiązkach (<2 mm średnicy), w fazie podziału komórek budujących późniejszy owoc, poziomy auksyny są dobre. Jednak, kiedy owoce zwiększają swoje rozmiary i nie dochodzi już do podziału komórek, które jedynie zwiększają swoje rozmiary, poziomy auksyny stają się niższe. To z kolei obniża ich zdolności do wchłaniania wapnia.

Ponadto, ze względu na specyficzną fizjologię, dostarczanie borówce doglebowo azotu (niezależnie od zastosowanej formy), prowadzi do nadmiernej produkcji auksyn w liściach. To właśnie gromadzenie się auksyn w tych organach prowadzi do nierównomiernego wzrostu i dojrzewania owoców.

Kiedy zrozumiemy fizjologię wapnia w jagodach, staje się jasne, że niska zawartość wapnia w owocach ma niewiele wspólnego z nawozem i z samą uprawą.

Jeśli dostarczymy do gleby nawóz wapniowy, pobrany z niej wapń w dużej mierze ominie owoc, a trafi głównie w kierunku liści, gdzie występuje wyższa transpiracja i gdzie odnotowuje się większą zdolność absorpcji .

Owoce borówki amerykańskiej z niedoborami wapnia. Dostarczanie UniCal w dawce 2l Uni Cal na ha ( 500 – 1000l wody na ha) zaczynając od okresu otwierania się pąków i wykonując kolejne trzy aplikacje w odstępach trzytygodniowych zapobiega braku wapnia w owocach wzrostu roślin). Zatem niedobór wapnia w owocach nie oznacza jego niedoboru w całej roślinie!

Wiele uwagi poświęcono formie wapnia w borówce amerykańskiej (formy azotanowe, chlorkowe itp.), jednak w dużej mierze odwracało to tylko uwagę plantatorów od właściwego problemu, ponieważ forma tego składnika odżywczego nie ma wpływu na jego wchłanianie. Różnica w poziomie zawartości wapnia w owocach dobrze w niego zaopatrzonych a owocach słabo zaopatrzonych jest bardzo mała, ale ilość nawozów stosowana do poprawy jakości owoców bardzo często jest zbyt wysoka w stosunku do rzeczywistych ich potrzeb. Producenci owoców nader często stosują znacznie więcej wapnia niż jest to wymagane do skutecznego rozwiązania problemu niedoborów. Warto dodać, że w takich przypadkach większość wapnia jest marnowana, ponieważ rośliny i tak nie mogą skierować jej tam, gdzie jest potrzebna – a więc trafia do liści zamiast do owoców.

Jak skutecznie dostarczyć wapń do owoców? Jest kilka czynników, które mogą skutecznie pomóc plantatorom dostarczyć wapń do owoców borówki:

• Po pierwsze należy położyć duży nacisk na tworzenie dobrego i stale rozwijającego się systemu korzeniowego roślin. Zapewni to zrównoważenie we wzroście roślin, a przez to poprawi dostarczanie wapnia do wszystkich jej części.
• Po drugie, powinniśmy optymalnie wykorzystać czas i umiejętnie rozplanować aplikacje nawozów wapniowych. Owoce absorbują wapń najlepiej, kiedy dostarcza się go roślinom bezpośrednio między kwitnieniem a fazą rozwojową zawiązków wielkości 2–3 mm. Zatem stosowanie dolistne nawozów wapniowych wykonane w tym okresie będzie bardziej skuteczne niż aplikacje wykonane w późniejszym terminie.
• Po trzecie, możemy wykorzystać technologię, która poprawia wchłanianie wapnia. UniCal to technologia opracowana przez firmę Unium Biosciences Ltd, która umożliwia wchłanianie wapnia w warunkach braku auksyn, umożliwiając odżywienie zawiązków i owoców w tym pierwiastkiem nawet w tych stadiach i przy takich warunkach wzrostu, w których konwencjonalny nawóz wapniowy byłby nieskuteczny. Produkty takie jak UniCal oparte są na technologii Verda Bio LLP i mogą być stosowane do wprowadzania wapnia w owocach, w których naturalna zdolność wchłaniania jest niska. Ponadto daje to plantatorom narzędzie do stosowania niskich dawek tego pierwiastka, przy jednoczesnym uzyskaniu poprawy jakości i jędrności owoców.

Zalecenia

Aby zapewnić dobry wzrost korzeni i równomierność wzrostu części nadziemnej borówki, należy stosować UniCal 2l Uni Cal na ha ( 500 – 1000l wody na ha), zaczynając od początku okresu wegetacji (pierwsze nabrzmiałe pąki) i wykonać minimum kolejne trzy zabiegi w odstępach trzytygodniowych. Zabiegi te aktywizują wzrost korzeni, sprawiają, że wzrost roślin będzie wyrównany, a roślina będzie mogła „koncentrować się” na produkcji wysokiej jakości owoców. Aby poprawić poziom wapnia w owocach, trzeba zastosować wapń w formie produktu łatwo dostępnego / łatwo przyswajalnego przez rośliny jakim jest właśnie UniCal.

Zastosowanie UniCal we wspomnianych wyżej dawkach i terminach będzie skuteczniejsze niż częstsze stosowanie standardowych preparatów wapniowych.

Autor : Adam Leśniewski

Przedstawiciel i dostawca środków Unium Bioscience Ltd. na terenie Polski oraz doradca techniczny: Tatra Ltd. Adam Leśniewski
e-mail: tatra@tatraltd.com

Dystrybutorzy UNI-CAL® na rynku polskim:
M-AGRO Sebastian Maciaszek,  Paprotnia 5, 96-206 Sadkowice, e-mail: biuro@m-agro.pl, tel. 791 579 115
PHU Biotel Sp z o.o., Dzikowice 87 , 67-300 Szprotawa, e-mail: biuro@biotel.agro.pl, tel. (68) 376-27-33