Nawożenie wapnem sadów owocowych to istotny element agrotechniki sadowniczej, pozwalający na utrzymanie optymalnego pH gleby oraz wspomagający kondycję roślin. Wapń odgrywa kluczową rolę w tworzeniu i stabilizacji struktury ściany komórkowej roślin, co zwiększa ich wytrzymałość na uszkodzenia mechaniczne oraz choroby. Odpowiednia ilość wapnia wzmacnia rośliny, utrudniając wnikanie patogenów i zmniejszając ryzyko infekcji grzybowych i bakteryjnych.
Dzięki poprawie struktury gleby, jej przepuszczalności i napowietrzenia, wapno wspomaga aktywność mikroorganizmów glebowych oraz zwiększa dostępność wody i składników odżywczych dla roślin, a poprzez wpływ na rozwój systemu korzeniowego pozwala roślinom na lepsze ich pobieranie.
Odpowiedni poziom wapnia w roślinach poprawia jędrność owoców i przedłuża ich trwałość po zbiorach, a także wpływa na smak owoców, zmniejszając ich kwasowość. Wapń zwiększa odporność roślin na różne formy stresu, takie jak susza, nadmierna wilgotność, zmiany temperatury czy zanieczyszczenie środowiska.
W wyniku niedoboru wapnia w roślinach można zaobserwować objawy takie jak brązowe plamy, nekroza tkanek, czy gorzknienie owoców (np. w jabłkach).
Zazwyczaj w sadach wapnowanie wykonuje się co 2-4 lata, w zależności od wyników analizy gleby i rodzaju wapna
Rodzaje wapna stosowanego w uprawach sadowniczych
Do głównych rodzajów wapna stosowanego w nawożeniu sadów należą:
- Wapno węglanowe. Wapno w postaci węglanu wapnia (CaCO₃), który pochodzi z naturalnych złóż wapieni. Jest to najczęściej stosowane wapno w rolnictwie i sadownictwie, zwłaszcza do odkwaszania gleb. Z uwagi na wolniejsze rozpuszczanie węglanu wapnia w wodzie proces podnoszenia pH gleby może być wydłużony w czasie, co stanowi wadę przy silnie zakwaszonych glebach, ale jego zaletą jest łatwa dostępność i stosunkowo niska cena. Wapno węglanowe jest łagodniejsze dla gleby i roślin, dlatego można je stosować na większości typów gleb.
- Wapno kredowe. To naturalny nawóz wapniowy, zawierający węglan wapnia. Jest drobniej zmielone niż wapno węglanowe, dzięki czemu szybciej oddziałuje na glebę. Poprawia strukturę gleby, zwiększając jej przepuszczalność i zdolność do zatrzymywania wody.
- Wapno dolomitowe. Jest to mieszanka węglanu wapnia (CaCO₃) i węglanu magnezu (MgCO₃). Stosuje się go do odkwaszania gleby, ale jednocześnie wzbogaca ją w magnez. Podobnie do wapna kredowego działa powoli, ale długotrwale poprawia strukturę i żyzność gleby, zaś dzięki zawartości magnezu może dodatkowo wpłynąć na poprawę jakości owoców.
- Wapno tlenkowe (wapno palone). Tlenek wapnia (CaO), znany jako wapno palone, jest stosowany w sytuacjach, gdy konieczne jest szybkie podniesienie pH gleby. Dzięki wysokiej reaktywności działa niemal natychmiastowo, co jest korzystne w przypadku gleb wymagających pilnego odkwaszenia, ale należy zachować ostrożność, aby nie uszkodzić roślin.
- Wapno hydratyzowane (wapno gaszone). Powstaje przez dodanie wody do wapna tlenkowego. Działa dość szybko (szybciej niż wapno kredowe), ale jest mniej reaktywne i łatwiejsze do stosowania niż wapno tlenkowe. Może być stosowane w formie płynnej lub sypkiej.
- Wapno magnezowe. Wapno magnezowe to mieszanka różnych form wapnia i magnezu. Skład jest podobny jak w przypadku wapna dolomitowego, ale w porównaniu do niego wapno magnezowe zawiera więcej magnezu. Jest stosowane na glebach wymagających obu tych składników. Należy pamiętać, że nie powinno się stosować wapna magnezowego w przypadku, gdy analiza wskazuje na wysoką zawartość tego pierwiastka w glebie.
- Gips rolniczy (CaSO₄). Zawiera zarówno wapń, jak i siarkę. Z uwagi na to, że nie podnosi pH gleby, można go stosować w celu poprawy struktury gleby i jej napowietrzenia oraz dostarczenia roślinom wapnia i siarki bez obaw o zmianę pH.
Nawozy wapniowe w formie tlenków (wapno palone) oraz wodorotlenków (wapno gaszone) szybko oddziałują na glebę, dlatego zaleca się je stosować na ciężkich glebach, gdzie ryzyko nadmiernego wzrostu pH jest niskie. Nawozy węglanowe są mniej rozpuszczalne w wodzie, dlatego są bardziej odpowiednie dla lekkich gleb.
Kiedy stosować wapnowanie w sadach?
Wapnowanie wykonuje się najczęściej wczesną wiosną lub późną jesienią. Najlepiej stosować wapno po zbiorach owoców, ponieważ aplikacja jesienią pozwala na stopniowe działanie wapna przez zimę i wczesną wiosnę, przygotowując glebę na nowy sezon wegetacyjny. Jeśli z jakichś względów zabieg nie został przeprowadzony jesienią, można zastosować wapno węglanowe lub dolomit wczesną wiosną, przed rozpoczęciem wegetacji. Nawożenie wapnem wczesną wiosną pozwala skutecznie zneutralizować kwasowość gleby, przygotowując ją do intensywnego wzrostu roślin w nowym sezonie.
Małgorzata Lotz-Paluch
zródło: ŚODR w Modliszewicach
