Międzynarodowe Stowarzyszenie Producentów Porzeczki Czarnej (IBA) opublikowało przegląd upraw porzeczek na świecie w 2021 roku. Zwraca się uwagę, że wielkość produkcji tej jagody w 2021 roku nie była tak wysoka, jak oczekiwali uczestnicy branży i wyniosła 118 tys. ton, czyli o 22% mniej niż rok wcześniej. Zmniejszyła się również powierzchnia upraw porzeczek na świecie z 47,4 tys. ha w 2020 r. do 41,9 tys. ha w 2021 r.
Według IBA rok 2020 był w większości krajów „normalnym” rokiem, chociaż w niektórych krajach producenci stracili część zbiorów z powodu suszy i upałów w okresie dojrzewania. W 2021 roku uczestnicy branży spodziewali się lepszych warunków pogodowych i wzrostu produkcji porzeczek, ale tak się nie stało.
Wielka Brytania
Zbiory porzeczek w Wielkiej Brytanii w 2021 r. wyniosły 8 tys. ton, przy średnich zbiorach 12 tys. ton rocznie. Brytyjski agronom i konsultant Lucozade Ribena Suntory Rob Saunders powiedział, że w kwietniu wystąpiło 18 przymrozków, które znacząco wpłynęły na zawiązywanie owoców i wczesne odmiany czarnej porzeczki, takie jak Ben Geirn. W niektórych gospodarstwach na skutek mrozów utracono do 70% zbiorów wczesnych odmian porzeczek. Jakość jagód również znacznie się pogorszyła, zwłaszcza z powodu bardzo ulewnych deszczy, które były obfite w południowo-wschodniej Anglii.
Powierzchnia uprawy czarnej porzeczki w Wielkiej Brytanii pozostaje stabilna, ale hodowcy borykają się z brakiem siły roboczej w 2021 r., co oprócz bezpośredniego wpływu na uprawę czarnej porzeczki, utrudniło również transport jagód i ich produktów.
Finlandia
Zbiory porzeczek w Finlandii w 2021 r. wyniosły 900 ton. Finlandia nie jest głównym graczem na europejskim rynku czarnej porzeczki. Powierzchnia uprawy tej jagody w kraju to około 1600 hektarów, czyli nieco więcej niż we Francji, na Łotwie czy w Niemczech, ale zbiory czarnej porzeczki w Finlandii są o 75% mniejsze niż w powyższych krajach.
Uprawa czarnej porzeczki w Finlandii w 2021 r. została dotknięta przez ulewne deszcze podczas kwitnienia i suche lato, które nastąpiło po nim.
Rolnik Tommy Pousi z Fińskiego Stowarzyszenia Producentów Owoców i Jagód wyjaśnił spadek średniego plonu czarnej porzeczki w Finlandii: „Jednym z głównych powodów są nasze warunki klimatyczne, zwłaszcza zima, które zawsze będą miały wpływ na potencjalny plon jagód. W Finlandii w ostatnich latach zdarzały się ekstremalne pory roku: niepowodzenia w kwitnieniu i zapylaniu lub zmniejszone plony z powodu suszy”.
Ale to nie jedyne powody: przy średnim plonie około 1,5 tony z hektara w Finlandii uprawa czarnej porzeczki nie jest zbyt opłacalna. W ciągu ostatnich 10 lat spożycie tej jagody spadło. Ponadto przemysł przetwórczy preferuje tańsze surowce z innych krajów. Jednak dopłaty pozwalają rolnikom posiadającym małe gospodarstwa kontynuować produkcję jagód.
Mimo to popyt na czarną porzeczkę w Finlandii stopniowo rośnie. Rolnicy zaczęli zakładać nowe plantacje i odnawiać stare.
Niemcy
W Niemczech zbiory porzeczek w 2021 r. ukształtowały się na poziomie roku poprzedniego – 5,2 tys. ton. Jednak plony różniły się w zależności od regionu uprawy. Niektórzy producenci zebrali więcej jagód niż w zeszłym roku, inni mniej. Cena czarnej porzeczki w Niemczech w 2021 roku była wyższa niż w latach poprzednich. Wzrost cen tłumaczy się stabilnym popytem i niedoborem tej jagody na rynku.
Polska
Zbiory czarnej porzeczki w Polsce w 2021 r. wyniosły 80 tys. ton.
GUS podał, że produkcja czarnej porzeczki w Polsce w 2021 r. wyniosła 110 000 ton, ale IBA opiera się na danych Polskiego Związku Producentów Czarnej Porzeczki (PSPP) i przytacza opinie producentów i przetwórców, którzy zwracają uwagę, że rok 2021 okazał się znacznie krótszy niż zwykle. Średnie zbiory czarnej porzeczki w Polsce w ostatnich latach to około 100 tys. ton.
Na zbiory jagód w Polsce w 2021 r. wpłynęły mrozy i deszczowe lato. Ponadto powierzchnia uprawy czarnej porzeczki w Polsce kurczy się już trzeci rok. Niektórzy hodowcy zaczęli uprawiać czerwone porzeczki zamiast czarnej porzeczki, podążając za zmieniającym się popytem na rynku.
Piotr Baryła, prezes Krajowego Stowarzyszenia Plantatorów Czarnych Porzeczek, powiedział, że niektórzy producenci przestaną uprawiać porzeczki ze względu na inflację, wzrost cen energii i rosnące płace. Ceny nawozów wzrosły o 300% w 2021 roku. Rosną także płace pracowników, a cena czarnej porzeczki pozostaje stabilna.
Również w Polsce występują poważne problemy z zaopatrzeniem w środki ochrony roślin. W Polsce dla czarnej porzeczki dostępne są tylko dwa zatwierdzone insektycydy.
Francja
Plony porzeczki czarnej we Francji w 2021 r. również zostały dotknięte niekorzystnymi warunkami pogodowymi i wyniosły 3,5 tys. ton. Wiosenne przymrozki uszkodziły odmianę „Blackdown” (Blackdown), straty jagód w gospodarstwach wahały się od 15 do 20%. Odmiana 'Noir de Bourgogne’ była mniej porażona, jej kwiaty zakwitły nieco później, dzięki czemu plony były całkiem dobre. To właśnie ta odmiana jest najbardziej pożądana wśród producentów słynnego likieru z czarnej porzeczki „crème de cassis” we Francji.
Francja boryka się z poważnymi problemami agronomicznymi. Tradycyjne odmiany czarnej porzeczki tracą na znaczeniu, a nasadzenia wymagają aktualizacji. Jednocześnie nie ma obecnie dostępnej odmiany, która odpowiadałaby potrzebom rynku francuskiego. A dopóki nie pojawi się odpowiedni materiał do sadzenia, nawet zwiększenie powierzchni upraw nie wystarczy, aby zwiększyć plony jagód we Francji.
Eksperci IBA zauważają, że ceny czarnej porzeczki stabilizują się, ale Andris Krogzems, szef sprzedaży i rozwoju w KROGZEME, zachęcał uczestników rynku do ostrożności: „Moim zdaniem powodem wysokich cen w 2021 roku jest inercja z ubiegłorocznego deficytu. Nie mogę potwierdzić braku materiału do sadzenia. Zostało to odnotowane w innych krajach i może wskazywać, że niektórzy hodowcy znacznie zwiększyli swój areał. Z punktu widzenia naszej szkółki materiału do sadzenia w 2022 roku nie zabraknie.”
Znaczna część światowych zbiorów porzeczki czarnej – około 90 tys. ton rocznie – przetwarzana jest na koncentraty, przeznaczone głównie do produkcji soków. W ciągu ostatnich 20 lat nastąpił nieznaczny spadek spożycia soków ze względu na zmiany preferencji konsumentów, odchodzenie od cukru dodanego i koncentratów na rzecz produktów naturalnych. Oczekuje się, że te trendy zdrowego odżywiania będą się nadal rozwijać.
Źródło:EastFruit / Związek Sadowników RP
