Polskie Towarzystwo Kardiologiczne alarmuje, że choroby układu krążenia są główną przyczyną nadumieralności w Polsce (zgony przed 65. rokiem życia). Ryzyko wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych można skutecznie obniżyć dzięki wprowadzeniu codziennej aktywności fizycznej i zbilansowanej diety – cennymi składnikami mogą być truskawki i inne owoce jagodowe.

Czy truskawki są zdrowe? https://t.co/n6Ltyur4LJ

— Kobieta w Sadzie (@kobietawsadzie) July 2, 2021

Czynniki ryzyka chorób sercowo-naczyniowych można podzielić na podlegające i niepodlegające modyfikacji. Ryzyko chorób układu krążenia wzrasta z wiekiem, wyższe jest u mężczyzn niż u kobiet oraz u osób, w których rodzinie występowały: choroba niedokrwienna serca lub miażdżyca. Do czynników ryzyka należą także palenie tytoniu, niewłaściwa dieta, podwyższone ciśnienie tętnicze, zbyt wysokie poziomy cholesterolu LDL oraz triglicerydów, nadmierna masa ciała.

Składniki bioaktywne truskawek

Truskawki, oprócz wysokiej zawartości niektórych witamin, zwłaszcza witaminy C i kwasu foliowego, zawierają także inne składniki bioaktywne, jak kwasy fenolowe (kwasy hydroksycynamonowy, hydroksybenzoesowy), flawonoidy (w tym antocyjany). Składniki bioaktywne mogą zwiększać aktywność antyoksydacyjną komórek, redukować nasilenie stanów zapalnych, a tym samym chronić komórki przed mutacją. Dlatego też truskawkom i innym owocom jagodowym przypisuje się właściwości profilaktyczne w stosunku do niektórych chorób przewlekłych, jak cukrzyca, depresja, nowotwory, choroby neurodegeneracyjne i układu krążenia.

Efekt włączenia truskawek do diety

Jedno z pierwszych badań eksperymentalnych oceniających wpływ włączenia do diety truskawek na czynniki ryzyka chorób serca przeprowadzili A. Basu i wsp. W badaniu wzięło udział 30 uczestników ze zdiagnozowanym zespołem metabolicznym. Zostali podzieleni na grupy interwencyjną i kontrolną. Uczestnicy grupy interwencyjnej przez 8 tygodni każdego dnia spożywali 50 g liofilizowanych truskawek w postaci napoju truskawkowego (porcja 50 g odpowiada 500 g świeżych truskawek), natomiast grupa kontrolna spożywała taką samą ilość wody.

W grupie interwencyjnej zaobserwowano znaczny spadek stężenia cholesterolu całkowitego i cholesterolu LDL w porównaniu z grupą kontrolną. Wyniki tego badania nie są jeszcze podstawą do zalecania truskawek jako skutecznego środka na zredukowanie ryzyka chorób serca – próba badawcza była zbyt mała, z przewagą kobiet. Jednak nie tylko wyniki tego badania pozwalają przypuszczać, że owoce te mogą mieć znaczenie dla zdrowia układu krążenia.

R.G. Feresin i wsp. przebadali także grupę 60 kobiet po menopauzie. Badane przez 8 tygodni wypijały dwa razy dziennie jeden z 3 napojów – zawierający 25 lub 50 g proszku z liofilizowanych truskawek lub niezawierający go wcale. Tylko w grupie spożywającej napój z 25 g proszku z truskawek zaobserwowano obniżenie wartości ciśnienia skurczowego oraz zredukowanie sztywności naczyń.

Napój z liofilizowanymi truskawkami wykorzystali w badaniu także E. Park i wsp. Wykazali, że wypicie napoju wiązało się z niższym stężeniem insuliny po posiłku u dorosłych badanych z insulinoopornością (w porównaniu z grupą, która do posiłku spożyła napój bez truskawek lub z truskawkami w mniejszej ilości – mniej niż 40 g). A. Hadi i wsp. podsumowali ukazane do tej pory badania dotyczące wpływu jedzenia truskawek na czynniki ryzyka chorób układu krążenia. Spożywanie minimum 50 g truskawek na dzień przez co najmniej 12 tygodni może prowadzić do obniżenia rozkurczowego ciśnienia krwi, zwłaszcza u osób z dyslipidemią. U osób z zaburzeniami lipidowymi zaobserwowano także obniżenie poziomów cholesterolu całkowitego i utlenionego cholesterolu LDL.

Ile truskawek jeść?

Aby zmniejszyć ryzyko zawału mięśnia sercowego (ZMS), należałoby zjadać tygodniowo 3 lub więcej porcji truskawek (A. Cassidy i wsp. 2013). Badacze raz na 4 lata przez 18 lat oceniali częstość spożycia poszczególnych produktów przez kobiety w wieku 25–42 lat. W tym okresie w grupie badanej odnotowano 405 przypadków ZMS. Zaobserwowano odwrotną zależność pomiędzy spożyciem antocyjanów (barwnika znajdującego się m.in. w owocach jagodowych) a ryzykiem wystąpienia ZMS.

U osób spożywających powyżej 3 porcji truskawek i jagód tygodniowo zaobserwowano o ponad 30 proc. niższe ryzyko wystąpienia ZMS niż u osób, które zjadały mniej niż 1 porcję na miesiąc. Obecnie trudno stwierdzić, dzięki jakiemu mechanizmowi spożywanie truskawek może obniżać ryzyko chorób układu krążenia – czy jest to wynik obniżenia stężenia tzw. złego cholesterolu? Być może rolę odgrywają przeciwzapalne właściwości antocyjanów? Na te pytania być może przyniosą odpowiedź wyniki kolejnych badań.

Mrożenie truskawek

Truskawki dostępne są zaledwie 2–3 miesiące w roku. Świetną metodą, aby mieć do nich dostęp także poza sezonem, jest mrożenie. Przed zamrożeniem należy je umyć i odciąć szypułki. Następnie rozłożyć na tacce tak, aby się ze sobą nie stykały. Tak przygotowane włożyć do zamrażarki na ok. 2 godziny. Po tym czasie można zapakować truskawki do pojemnika lub woreczka do mrożenia. Wcześniejsze zmrożenie truskawek zapobiegnie ich sklejaniu się.

Spożywanie truskawek i innych owoców jagodowych prawdopodobnie może zredukować ryzyko chorób serca i naczyń krwionośnych. Efekt taki można uzyskać, jeśli stosuje się prawidłowo zbilansowaną dietę i unika wszelkich czynników ryzyka chorób układu krążenia, na które można mieć wpływ.

Bibliografia

Basu A. et al., Strawberries decrease atherosclerotic markers in subjects with metabolic syndrome, „Nutrition Research” 2010, 30(7), 462–469.

Cassidy A. et al., High anthocyanin intake is associated with a reduced risk of myocardial infarction in young and middle-aged women, „Circulation” 2013, 127(2), 188–196.

Cybulska B., Kłosiewicz-Latoszek L., Szostak W., Profilaktyka chorób sercowo-naczyniowych, mp.pl/interna/chapter/B16.II.2.3 (11.06.2021).

Feresin R.G. et al., Impact of daily strawberry consumption on blood pressure and arterial stiffness in pre- and stage 1-hypertensive postmenopausal women: A randomized controlled trial, „Food and Function” 2017, 8, 4139–4149.

Hadi A. et al., Effects of strawberry supplementation on cardiovascular risk factors: a comprehensive systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials, „Food & Function” 2019, 10(11), 6987–6998.

Miller K., Feucht W., Schmid M., Bioactive Compounds of Strawberry and Blueberry and Their Potential Health Effects Based on Human Intervention Studies: A Brief Overview, „Nutrients” 2019, 11(7), 1510.

Mink P.J. et al., Flavonoid intake and cardiovascular disease mortality: a prospective study in postmenopausal women, „The American Journal of Clinical Nutrition” 2007, 85(3), 895–909.

Park E. et al., A dose-response evaluation of freeze-dried strawberries independent of fiber content on metabolic indices in abdominally obese individuals with insulin resistance in a randomized, single-blinded, diet-controlled crossover trial, „Molecular Nutrition & Food Research” 2016, 60(5), 1099–1109.