Mechanizacja cięcia winorośli umożliwia znaczące ograniczenie kosztów pracy przy jednoczesnym zachowaniu wysokiej wydajności. Maszyny przycinające, montowane najczęściej na ciągnikach specjalnych do winnic, wykonują główne cięcia, a następnie pracownicy dojeżdżają wózkami do dosztukowania pozostałej części zabiegu. Dzięki temu całość prac wymaga znacznie mniej roboczo-godzin niż tradycyjne, ręczne cięcie. Mechaniczne cięcie pozostawia na roślinach więcej zawiązków i pędów niż cięcie ręczne – daje to zwykle większą liczbę kiści (choć drobniejszych) i co najważniejsze utrzymuje plon na poziomie równym lub nawet wyższym, przy lepszej wentylacji kiści i mniejszej podatności na choroby (np. szarą pleśń)
Kiedy przeprowadzać cięcie mechaniczne
Istnieją dwa główne terminy cięcia winorośli: zimowo‑wiosenny i letni. Zimowe cięcie (przycinanie łozy) wykonuje się zwykle pod koniec lutego lub na początku marca, gdy krzewy przechodzą okres „płaczu” (czyli wypuszczania soków). Zarówno przy cięciu ręcznym, jak i mechanicznym, usuwa się wtedy wszystkie suche, przemarznięte i uszkodzone części, pozostawiając zazwyczaj po dwie łozu (zdrewniałe pędy dwuletnie) na krzew, które posłużą do formowania przewodnika i ramion w kolejnym sezonie. Mechaniczne cięcie zimowe najlepiej wykonywać tuż przed ruszeniem wegetacji, aby ograniczyć „płacz” i szybciej zagoić rany.
Latem (w Polsce zwykle w lipcu–sierpniu) stosuje się tzw. obcinanie szczytów i przerzedzanie liści, aby poprawić dostęp światła do kiści i ograniczyć wegetację. Właśnie w tym okresie prowadzimy cięcie konturowe lub formujące – likwidujemy nadmierne pędy, skracamy młode latorośle do kilku liści za gronem i usuwamy wszystkie pasierby (pędy wyrastające z kąta liścia).
Mechaniczne przycinanie wykorzystywane jest głównie w dobrze prowadzonych winnicach z trwałym rusztowaniem – służy do obsługi upraw zaprojektowanych pod mechanizację. Maszyny oferują kilka koncepcji cięcia: prace wykonują noże rotacyjne (tarcze piłowe) lub przesuwne listwy.
Maszyna PRO-CNC do cięcia konturowego winorośli
Wśród dostępnych urządzeń jest np. trymer do cięcia konturowego winorośli produkowany przez polskie przedsiębiorstwo PRO-CNC. Jego konstruktorzy podkreślają, że maszyna ta ma jednocześnie głowice pionowe i poziome do ścinania wierzchołków i boków krzewu. Maszynę tnącą montujemy z przodu ciągnika. Średnice tarcz tnących na głowicach wynoszą 300–400 mm – dostępne są noże proste, podwójne i potrójne dla różnych potrzeb cięcia.
Producent zwraca uwagę na następujące cechy urządzenia:
-
Regulacja położenia głowic. Zarówno górna listwa, jak i boczne głowice mogą być hydraulicznie unoszone i pochylane; górna jednostka posiada funkcję odchylania do tyłu dla ominięcia przeszkód (np. palików). Kąt cięcia względem kierunku jazdy reguluje się siłownikowo i przez ustawienie poziomych otworów montażowych.
-
Regulowana szerokość pracy. Dwie pionowe przystawki można rozsuwać lub zsuwać niezależnie, co pozwala dostosować szerokość przejazdu do rozstawu krzewów.
-
Konstrukcja adaptacyjna. Urządzenie ma możliwość „pływania”, czyli autonomicznego podążania za nierównościami terenu, co utrzymuje równomierny kontakt z rośliną. Dzięki temu głowice zachowują właściwą wysokość niezależnie od nachylenia winnicy.
-
Wymagania ciągnika. PRO-CNC zaleca moc ciągnika około 35 KM oraz wydajność układu hydraulicznego co najmniej 45 l/min dla sprawnego napędu. Możliwe jest sterowanie całym trymerem joystickiem z elektrozaworami albo zwykłym rozdzielaczem hydraulicznym; gdy ciągnik nie ma wystarczających obwodów, stosuje się niezależne agregaty hydrauliczne.
Zastosowanie takiej maszyny umożliwia szybkie formowanie i korektę kształtu krzewów na dużej powierzchni winnicy, co znacznie skraca czas pielęgnacji.
Wymagania techniczne i dobre praktyki
Efektywna praca maszyny wymaga specjalistycznego ciągnika winniczego – lekki, kompaktowy, wąski i zwrotny. Taki ciągnik łatwiej manewruje między rzędami i ogranicza ryzyko uszkodzenia roślin. Ważne jest też prawidłowe ustawienie maszyny: głowice powinny ciąć możliwie blisko kordonu (gałęzi głównej), aby nie pozostawiać starych, zajmujących miejsce pędów i zapobiegać nadmiernemu zagęszczaniu krzewu.
Zaletą cięcia maszynowego jest także stabilność planu cięcia. Ponieważ maszyna wykonuje zabieg w wyznaczonym terminie na całej powierzchni, unika się opóźnień. Przykłady praktyczne pokazują, że zastosowanie takich urządzeń może zmniejszyć nakład pracy manualnej nawet o około 30%. W efekcie winogrodnicy uzyskują nie tylko niższe koszty pracy, lecz także równomierny wzrost i lepsze warunki świetlne dla owoców.
