Polska malinową potęgą w UE

Maliny to trzeci pod względem skali produkcji, po truskawkach i porzeczkach, gatunek owoców jagodowych uprawianych w Polsce, z 16% udziałem w zbiorach owoców jagodowych w 2024 r. Duża popularność uprawy malin w kraju spowodowana jest ich właściwościami zdrowotnymi, walorami smakowymi oraz popytem ze strony przemysłu przetwórczego.

Owoce malin charakteryzują się bardzo dobrymi wartościami odżywczymi. Maliny są bogate w witaminy C, E, B1, B2, B6, kwas foliowy, potas, wapń, fosfor, magnez i żelazo. W malinach występują kwasy organiczne, tj. kwas cytrynowy, jabłkowy, salicylowy oraz ponad 100 różnych olejków eterycznych. Maliny są niezwykle cenne ze względu na zawartość błonnika, pektyn oraz substancji śluzowatych, wpływających korzystnie na pracę układu pokarmowego. Dzięki zawartości kwasu elagowego maliny mają właściwości przeciwnowotworowe, przeciwzapalne i przeciwwirusowe. Niski indeks glikemiczny malin może pomagać w kontrolowaniu poziomu glukozy we krwi, co jest korzystne dla diabetyków^[1].

Maliny spożywane są w postaci świeżej oraz przetworzonej jako mrożonki, konfitury, dżemy, kompoty oraz soki. W Polsce w wykazie gatunków odmian prowadzonym przez COBOR do krajowego rejestru wpisanych zostało 20 odmian maliny właściwej. Popularnymi odmianami malin uprawianymi w kraju są m.in.: Polana, Polka, Glen Ample, Laszka, Poranna Rosa, Radziejowa i Sokolica[2].

Polska jest liderem na rynku malin w Unii Europejskiej z 44% udziałem w unijnej produkcji oraz czwartym producentem na świecie (po Rosji, Meksyku i Serbii). Liczącym się producentem wśród krajów UE jest również Portugalia, z 20% udziałem w produkcji tych owoców, a kolejne miejsce zajmuje Hiszpania z 17% udziałem.

 

Źródło: opracowanie Biura Analiz i Strategii KOWR na podstawie danych EUROSTAT.

Areał uprawy malin w Polsce w latach 2016–2019 podlegał niewielkim zmianom
i kształtował się w przedziale 29–30 tys. ha. W 2020 r. powierzchnia uprawy malin została zredukowana do 18 tys. ha, ale w kolejnych latach zaczęła rosnąć, osiągając 19–22 tys. ha
w latach 2022–2024. Zbiory malin w Polsce, w zależności od warunków pogodowych, wahały się od 76 tys. ton w nieurodzajnym roku 2019, do 129 tys. ton w rekordowym roku 2016. W latach 2021–2022 zebrano po 104-105 tys. ton malin, a w 2023 r. – 96 tys. ton. W 2024 r., w wyniku niekorzystnych warunków pogodowych, zbiory malin uległy obniżeniu do 77 tys. ton.

Powierzchnia uprawy, plony i zbiory malin w Polsce

Wyszczególnienie	2016	2017	2018	2019	2020	2021	2022	2023	2024
Powierzchnia uprawy (tys. ha)	29,3	29,3	29,6	29,5	17,7	19,8	21,7	21,4	19,3
Plony (t/ha)	4,4	3,6	3,9	2,6	6,9	5,3	4,8	4,5	4,0
Zbiory (tys. ton)	129	105	116	76	122	104	105	96	77

Źródło: opracowanie Biura Analiz i Strategii KOWR na podstawie danych GUS.

Maliny należą do roślin dość trudnych w uprawie. Do uzyskania wysokich, dobrej jakości plonów konieczne są duże nakłady inwestycyjne na budowę tuneli foliowych
i nawodnienia oraz na nasadzenia odmian charakteryzujących się walorami smakowymi, wysoką plennością i odpornością na choroby. W latach 2016–2024 średnie plony tych owoców w Polsce kształtowały się w granicach 2,6–6,9 t/ha.

W Polsce najwięcej plantacji malin zlokalizowanych jest w województwie lubelskim. Zbiory w tym województwie w latach 2016–2024 stanowiły 71–83% krajowej produkcji malin. Mniejszy średni udział w krajowych zbiorach malin miały województwa: mazowieckie (4–11%), zachodniopomorskie (2–4%) i podkarpackie (2–5%).

Znaczna część krajowych zbiorów malin jest przeznaczana na eksport. W latach
2016–2024 eksport malin świeżych stanowił od 7% do 15% zbiorów, a malin mrożonych od 40% do 62% zbiorów.

W kraju dominuje uprawa malin z przeznaczeniem dla przemysłu przetwórczego, głównie na mrożonki, co determinuje profil eksportu. Mrożone maliny eksportowane z Polski są kierowane do przerobu w zakładach przetwórczych w krajach importerskich.

Produkcja malin w Polsce oraz eksport malin świeżych i mrożonych (w tys. ton)

Wyszczególnienie	2016	2017	2018	2019	2020	2021	2022	2023	2024
Zbiory malin	129,1	104,5	115,6	75,7	123,2	103,9	104,9	96,1	76,9
Eksport malin świeżych	18,9	10,8	11,4	7,7	8,5	8,8	11,4	8,4	7,3
Udział eksportu malin świeżych w zbiorach	15%	10%	10%	10%	7%	8%	11%	9%	9%
Eksport malin mrożonych	53,4	53,5	48,8	46,9	49,1	60,1	45,2	43,6	39,7
Udział eksportu malin mrożonych w zbiorach	41%	51%	42%	62%	40%	58%	43%	45%	52%

Źródło: opracowanie Biura Analiz i Strategii KOWR na podstawie danych GUS i Ministerstwa Finansów.

Krajowy eksport malin mrożonych charakteryzuje brak sezonowości, natomiast zdecydowana większość polskiego eksportu malin świeżych (ponad 3/4) przypada na okres od lipca do października.

W latach 2016–2024 z Polski wyeksportowano od 7,3 tys. ton do 18,9 tys. ton malin świeżych. Dominującym kierunkiem eksportu były Niemcy, do których w latach 2016–2024 wysłano od 33% do 58% łącznego wolumenu eksportu malin. Ważnym odbiorcą były również Niderlandy (8–31% wolumenu). Znacznie mniejsze ilości malin eksportowano do: Włoch, Czech, Szwecji i Belgii.

Struktura geograficzna eksportu malin świeżych* z Polski w 2024 r.

*Kod CN 0810 20 10

Źródło: opracowanie Biura Analiz i Strategii KOWR na podstawie danych Ministerstwa Finansów.

Import malin świeżych do Polski w latach 2016–2024 kształtował się w przedziale od 1,8 tys. ton do 5,8 tys. ton. W 2024 r. przywóz malin świeżych do Polski odbywał się przede wszystkim z Niderlandów, z których dostarczono 1,5 tys. ton tych owoców (tj. 27% całego ich importu). Znaczne ilości malin świeżych sprowadzono również z Mołdawii (1,0 tys. ton), Maroka i Niemiec (po 0,9 tys. ton) oraz Hiszpanii (0,8 tys. ton). Ogółem import odbywał się przede wszystkim z krajów unijnych, z których dostarczono do Polski w 2024 r. 3,4 tys. ton malin świeżych (59%), w stosunku do 2,4 tys. ton z krajów pozaunijnych (41%).

Obroty handlu zagranicznego malinami świeżymi*

 

*kod CN 0810 20 10

Źródło: opracowanie Biura Analiz i Strategii KOWR na podstawie danych Ministerstwa Finansów, 2025 r. – dane wstępne.

W latach 2019-2024 wolumen salda handlu zagranicznego malinami świeżymi kształtował się od 1,5 do 6,5 tys. ton. W 2024 r. saldo wyniosło 1,5 tys. ton i było o 61% mniejsze niż w 2023 r.

W latach 2016–2024 wywóz malin mrożonych kształtował się w przedziale od 40 tys. ton do 60 tys. ton. Największym odbiorcą malin mrożonych z Polski w latach 2016–2024 były Niemcy, do których wywożono od 16 tys. ton do 21,5 tys. ton, tj. 33–40% wolumenu eksportu tych owoców. Znaczne ilości malin mrożonych sprzedawano również do Francji (3,2–5,7 tys. ton)
i Niderlandów (3,1–6,2 tys. ton). Mniejszy był eksport tych owoców do Wielkiej Brytanii
(2,9–5,0 tys. ton), Belgii (1,9–7,6 tys. ton), Szwecji (1,1–3,0 tys. ton) i Danii (1,0–2,4 tys. ton).

Struktura geograficzna eksportu malin mrożonych* z Polski w 2024 r.

*kod CN 0811 20 31

Źródło: opracowanie Biura Analiz i Strategii KOWR na podstawie danych Ministerstwa Finansów.

W latach 2016–2024 import malin mrożonych kształtował się w przedziale d 8 tys. ton do 33 tys. ton. W 2024 r. dominował przywóz malin mrożonych do Polski z Ukrainy,
z której dostarczono 20,4 tys. ton tych owoców (tj. 63% całego importu). Znaczne ilości malin mrożonych sprowadzono również z Serbii (3,6 tys. ton), Niemiec i Maroka (po 1,8 tys. ton) oraz z Czech (1,7 tys. ton). Ogółem import odbywał się przede wszystkim z krajów pozaunijnych, z których dostarczono do Polski w 2024 r. 26,7 tys. ton malin mrożonych (83% całości), w stosunku do 5,5 tys. ton z krajów UE (17%).

Wolumen salda handlu zagranicznego malinami mrożonymi w latach 2019-2024 kształtował się od 7,5 do 33,6 tys. ton. W 2024 r. saldo wyniosło 7,5 tys. ton i było o 28% niższe niż w 2023 r.

Obroty handlu zagranicznego malinami mrożonymi*

*kod CN 0811 20 31

Źródło: opracowanie Biura Analiz i Strategii KOWR na podstawie danych Ministerstwa Finansów, 2025 r. – dane wstępne.