Przepisy Wspólnej Polityki Rolnej (WPR) związane z realizacją założeń Europejskiego Zielonego Ładu, a w szczególności te dotyczące warunkowości i interwencji środowiskowo-klimatycznych, wywołały liczne protesty rolników w całej Europie, w tym również w Polsce. W odpowiedzi na te głosy, w maju 2024 roku, z inicjatywy Polski, wprowadzono istotne uproszczenia i złagodzenia tych regulacji. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi (MRiRW) planuje kontynuować ten proces, szczególnie w trakcie polskiej prezydencji w Radzie UE.
Wprowadzone zmiany w przepisach WPR:
W maju 2024 roku wprowadzono następujące zmiany, mające na celu zmniejszenie obciążeń dla rolników:
- Wyłączenie z kontroli i sankcji w ramach warunkowości gospodarstw do 10 ha: Dotyczy to około 950 tysięcy gospodarstw w Polsce, co znacząco zmniejsza obciążenie administracyjne dla najmniejszych rolników.
- Zniesienie obowiązku ugorowania 4% gruntów ornych: Warunkiem jest uruchomienie przez państwo członkowskie odpowiedniego ekoschematu. Daje to rolnikom większą elastyczność w zarządzaniu gruntami.
- Zmiana terminu utrzymania okrywy glebowej na gruntach ornych: Dostosowano terminy do specyfiki lokalnych warunków, co ułatwia rolnikom spełnianie wymogów.
- Wprowadzenie możliwości dywersyfikacji upraw zamiast zmianowania: Alternatywa ta daje rolnikom większą swobodę w doborze upraw, przy jednoczesnym zachowaniu dbałości o bioróżnorodność.
Działania MRiRW w ramach polskiej prezydencji:
Podczas polskiej prezydencji, MRiRW zamierza kontynuować prace nad uproszczeniem zielonej architektury WPR. Główny nacisk zostanie położony na znalezienie rozwiązań, które pozwolą na eliminację nadmiernych obciążeń dla rolników, bez negatywnego wpływu na realizację celów środowiskowych.
MRiRW dąży również do uelastycznienia zarządzania planem strategicznym WPR, aby umożliwić szybsze reagowanie na problemy identyfikowane w trakcie wdrażania WPR. Wyniki dyskusji na forum Rady UE mają stanowić wytyczne dla Komisji Europejskiej przy tworzeniu projektu rozporządzenia WPR na lata 2028-2035.
Propozycje Polski dotyczące uproszczenia zielonej architektury WPR:
Polska zamierza poddać pod dyskusję następujące propozycje:
- Wprowadzenie możliwości ustanawiania wyższych stawek dla ekoschematów, płatności rolno-środowiskowo-klimatycznych i rolnictwa ekologicznego: Stawki te powinny uwzględniać nie tylko utracone przychody i dodatkowe koszty, ale również element zachęty, co ma zwiększyć zainteresowanie rolników tymi programami.
- Wprowadzenie możliwości finansowania wymogów wynikających z nowych rozporządzeń i dyrektyw poprzez ekoschematy, płatności rolno-środowiskowo-klimatyczne i ekologiczne oraz działania inwestycyjne II filaru WPR: Obecnie finansowane są jedynie działania wykraczające poza obowiązujące przepisy. Zmiana ta ułatwi rolnikom wdrażanie nowych wymogów prawnych.
- Wprowadzenie większej elastyczności w zakresie długości zobowiązań dla płatności rolno-środowiskowo-klimatycznych i ekologicznych w II filarze WPR (skrócenie): Obecnie minimalny okres zobowiązania wynosi 5 lat, co zniechęca rolników, szczególnie tych z krótkimi okresami dzierżawy.
- Możliwość ustalania płatności w formie ryczałtowej dla ekoschematów, jeśli dotyczą one tylko jednej kategorii gruntów: Obecnie ryczałt można ustalić tylko dla wszystkich kategorii gruntów łącznie.
- Ograniczenie obciążeń wynikających z obowiązku uwzględniania w programach operacyjnych organizacji producentów owoców i warzyw działań służących osiągnięciu celów środowiskowych: Zmniejszy to złożoność programów operacyjnych i zachęci organizacje producentów do ich wdrażania.
- Uelastycznienie i usprawnienie procesu programowania WPR: Proponuje się m.in. umożliwienie dokonywania większej liczby zmian w ciągu roku, objęcie płatności bezpośrednich możliwością wprowadzania zmian na zasadzie notyfikacji oraz skrócenie czasu zatwierdzania zmian przez KE.
Podsumowując, Polska aktywnie dąży do uproszczenia przepisów WPR, tak aby były one bardziej przyjazne dla rolników, przy jednoczesnym zachowaniu celów środowiskowych. Polska prezydencja będzie okazją do dalszej dyskusji i wdrażania zmian w tym zakresie.
Opracowanie własne na podstawie materiału źródłowego na stronie www.gov.pl
