Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi odpowiedziało na nasz postulat w sprawie wprowadzenia obowiązku publicznego informowania z odpowiednim wyprzedzeniem przez zakłady przetwórcze i punkty skupu o cenach zakupu surowca.
W odpowiedzi czytamy:
„w odniesieniu do poruszonej w piśmie sprawy informowania przez punkty skupu i zakłady przetwórcze dostawców/rolników o cenie dopiero w chwili dostarczenia lub
już po dostarczeniu zakupionego od rolników surowca informuję, że ustawą z dnia 10 lipca 2015 r. o zmianie ustawy o Agencji Rynku Rolnego i niektórych rynków rolnych od dnia 3 października 2015 r. wprowadzono obowiązek zawarcia umowy między producentem produktów rolnych a pierwszym nabywcą. Obwiązek zawarcia umowy dotyczy m.in. sektora owoców i warzyw. Wymóg zawarcia umowy obowiązuje w przypadku, gdy zbywającym jest producent będący rolnikiem a nabywca jest przetwórcą lub dystrybutorem, który nie zbywa tych produktów rolnych bezpośrednio konsumentom finalnym.”
Warunki, jakie umowa musi spełniać, zostały określone w art. 168 ust. 4 rozporządzenia nr 1308/2013, tj.: umowa:
a) jest sporządzana przed dostawą;
b) jest sporządzona w formie pisemnej, dokumentowej albo elektronicznej;
c) zawiera w szczególności następujące elementy:
cenę do zapłaty za dostawę, która jest niezmienna i określona w umowie lub
jest obliczana poprzez połączenie różnych czynników określonych w umowie,
które mogą obejmować wskaźniki rynku odzwierciedlające zmiany warunków
na rynku, dostarczoną ilość oraz jakość lub skład dostarczonych produktów
rolnych;
ilość i jakość odnośnych produktów, które można dostarczyć lub które muszą
zostać dostarczone wraz z terminem takich dostaw;
okres obowiązywania umowy, który może być ograniczony lub nieograniczony,
z klauzulami dotyczącymi rozwiązania umowy;
szczegóły dotyczące terminów i procedur płatności;
ustalenia dotyczące odbioru lub dostawy produktów rolnych;
przepisy mające zastosowanie w przypadku zaistnienia siły wyższej.
Kontroli podlega przede wszystkim pierwszy nabywca będący przetwórcą lub dystrybutorem. Kontrole podmiotów objętych obowiązkiem zawierania umów na dostarczanie produktów rolnych przeprowadza Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa (KOWR) zatem przypadki nieprawidłowości przy zawieraniu umów na dostarczanie owoców do punków skupu należy zgłosić do KOWR. Za brak umowy lub umowę wadliwą, tj. niezawierającą wszystkich wymaganych elementów, nabywca produktów rolnych może zostać ukarany w wysokości do 10% zapłaty. W świetle ww. przepisów można wysnuć wniosek, że opisana sytuacja, tj. pobór z punktu skupu poprzedniego dnia opakowania zbiorczego, w którym następnego dnia dostarczane są owoce i dopiero wówczas producent dowiaduje się o cenie, jest niezgodna z obowiązującymi regulacjami.
„Należy ustalić na jakiej podstawie producent użytkował opakowania od nabywcy. Wykorzystywanie opakowań nabywcy do dostarczenia owoców powinno nastąpić po podpisaniu umowy na dostawę owoców. Z związku z powyższym Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi prosi, aby wszelkie takie sytuacje zgłaszać do KOWR. Można to zrobić anonimowo wskazując podmioty, które nie realizują obowiązku zawarcia pisemnej umowy przed dostawą produktu. Takie zgłoszenie będzie podstawą do wszczęcia kontroli i wyeliminowania niezgodnych z przepisami prawa praktyk nabywców. Natomiast jeżeli punkt skupu/zakład przetwórczy jednostronnie zmienia warunki umowy m.in. w zakresie płatności lub ceny lub bez uzasadnienia obniża należności z tytułu dostarczenia produktów rolnych po ich przyjęciu to na podstawie ustawy z dnia 17 listopada 2021 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwemu wykorzystywaniu przewagi kontraktowej w obrocie produktami rolnymi i spożywczymi takie działanie można uznać za praktyki nieuczciwie wykorzystujące przewagę kontraktową. Postępowania w tym zakresie prowadzi Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK). Zgodnie z przepisami ustawy każdy może zgłosić Prezesowi UOKiK zawiadomienie dotyczące podejrzenia stosowania przez konkretny podmiot praktyk nieuczciwie wykorzystujących przewagę kontraktową. Takie zawiadomienie może być zgłoszone również anonimowo poprzez formularz online:
https://ankieta.uokik.gov.pl/formularz-przewaga-kontraktowa lub na e-mail:
przewaga@uokik.gov.pl„Postępowanie w sprawach praktyk nieuczciwie wykorzystujących przewagę kontraktową Prezes UOKiK wszczyna z urzędu, co daje ochronę przed identyfikacją zgłaszającego zawiadomienie. Odnosząc się do wprowadzenia obowiązku publicznego informowania producentów z wyprzedzeniem przez zakłady przetwórcze i punkty skupu o cenach skupu surowca należy wskazać, że stabilność cenową rolnicy mogą osiągnąć również poprzez podpisywanie z punktami skupu czy zakładami przetwórczymi umów długookresowych. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi od wielu lat zachęca do zawierania umów kontraktacyjnych. Ten sposób daje możliwość stabilizacji w dłuższym okresie warunków produkcji, zbytu i ceny, co dla rolników ukierunkowanych na produkcję rynkową jest sprawą najważniejszą. Ponadto konieczne jest zwiększenie stopnia zorganizowania rynku i wzrost koncentracji podaży poprzez łączenie się plantatorów w organizacje producentów owoców i warzyw. Głównym celem tych podmiotów jest organizacja i koordynacja zbytu owoców i warzyw wyprodukowanych przez członków organizacji oraz ich reprezentowanie w relacjach z dużymi odbiorcami. Co do zasady organizacje producentów są zobowiązane do zagospodarowania całej produkcji dostarczonej przez swoich członków. Organizacje producentów odpowiednio koncentrują podaż i mogą oferować w dłuższym okresie czasu duże ilości towaru o jednolitych parametrach jakościowych. W ten sposób stają się dla zakładów przetwórczych czy innych odbiorców silnymi partnerami mającymi realny wpływ na ceny surowca.”
źródło: Związek Sadowników RP
