Współczesne sadownictwo stawia przed producentami wysokie wymagania dotyczące jakości owoców. Konsumenci oczekują produktów nie tylko smacznych, ale również jędrnych, dobrze wybarwionych, trwałych i wolnych od wad. Osiągnięcie tych celów wymaga precyzyjnego zarządzania wieloma czynnikami agrotechnicznymi, wśród których kluczową rolę odgrywa optymalne zaopatrzenie roślin w niezbędne składniki pokarmowe. Wśród nich na szczególną uwagę zasługują wapń (Ca) i bor (B), pierwiastki mające bezpośredni wpływ na jakość, wielkość plonu oraz ogólną kondycję roślin sadowniczych, takich jak jabłonie, borówki, truskawki czy czereśnie.
Niedobory wapnia i boru mogą prowadzić do poważnych strat ekonomicznych. Niewystarczająca ilość wapnia skutkuje obniżeniem jędrności owoców, skróceniem ich trwałości pozbiorczej oraz zwiększoną podatnością na choroby fizjologiczne, takie jak gorzka plamistość podskórna jabłek (GPP) czy pękanie owoców czereśni. Z kolei deficyt boru negatywnie wpływa na procesy kwitnienia i zawiązywania owoców, prowadząc do deformacji i obniżenia plonowania.
Jednym z największych wyzwań w zapewnieniu optymalnego zaopatrzenia roślin w wapń jest jego ograniczona mobilność wewnątrz organizmu roślinnego. Wapń transportowany jest niemal wyłącznie w ksylemie, wraz z wodą pobieraną przez korzenie w procesie transpiracji. Oznacza to, że organy o niskiej transpiracji, takie jak rozwijające się owoce, często otrzymują niewystarczającą ilość tego pierwiastka, nawet jeśli jego zawartość w glebie jest odpowiednia. Woda wraz z rozpuszczonym wapniem kierowana jest głównie do intensywnie transpirujących liści, omijając owoce. Ta fizjologiczna bariera sprawia, że skuteczne dostarczenie wapnia do owoców, gdzie jest on najbardziej potrzebny do budowy ścian komórkowych i zapewnienia jakości, wymaga stosowania dodatkowych zabiegów, przede wszystkim nawożenia dolistnego.
Problem może pogłębiać niska zawartość boru w glebach, co jest charakterystyczne dla wielu regionów Polski. Bor, choć generalnie bardziej mobilny od wapnia, również odgrywa kluczową rolę, a jego dostępność jest niezbędna dla prawidłowego funkcjonowania roślin. Co więcej, istnieje silna synergia między wapniem a borem, szczególnie w kontekście budowy i stabilności ścian komórkowych. Współdziałanie tych dwóch pierwiastków jest fundamentem dla uzyskania owoców o pożądanej strukturze i odporności.
W odpowiedzi na te wyzwania, na rynku pojawiają się nowoczesne rozwiązania nawozowe. Jednym z nich jest Gluco CaB, specjalistyczny nawóz dostarczający roślinom jednocześnie wapń i bor. W szczególności produkt z linii Optimum firmy Ad Terram Polska, Optimum Gluco CaB, pozycjonowany jest jako innowacyjne narzędzie dla sadowników dążących do optymalizacji jakości owoców i zapobiegania niedoborom tych kluczowych pierwiastków. Jego formulacja ma na celu przezwyciężenie barier związanych z pobieraniem i transportem wapnia, oferując potencjalnie bardziej efektywne rozwiązanie w porównaniu do tradycyjnych nawozów.
Gluco CaB – Co wyróżnia ten produkt? Unikalna formuła na bazie kwasu heptaglukonowego
Tym, co wyróżnia linię nawozów Optimum Gluco, w tym Gluco CaB, jest zastosowanie kwasu heptaglukonowego jako naturalnego czynnika kompleksującego. Kwas heptaglukonowy to kwas organiczny, pochodna glukozy, występujący naturalnie w roślinach i owocach. W nawozie pełni on funkcję podobną do syntetycznych chelatów (takich jak EDTA), tworząc stabilne, ale łatwo przyswajalne przez rośliny kompleksy z jonami wapnia i boru. Firma Ad Terram Polska stosuje tę technologię również w innych nawozach mikroelementowych ze swojej oferty, takich jak Optimum Gluco Mn, Optimum Gluco Zn, Optimum Gluco Fe, Optimum Gluco Mo, , Optimum Gluco Mg, Optimum Gluco K, Optimum Gluco ZnB, Optimum Gluco MnZn, Optimum Gluco Cu.
Zastosowanie kwasu heptaglukonowego jako czynnika kompleksującego niesie ze sobą szereg postulowanych korzyści:
- Lepsze pobieranie przez liście: Twierdzi się, że kwas heptaglukonowy ułatwia przenikanie składników pokarmowych przez kutykulę liścia, co zwiększa efektywność nawożenia dolistnego w porównaniu do prostych soli nieorganicznych.
- Zwiększona mobilność składników w roślinie: Formulacja heptaglukonianowa ma wspomagać transport wapnia i boru wewnątrz tkanek roślinnych. Jest to szczególnie istotne w przypadku wapnia, którego przemieszczanie się w roślinie, zwłaszcza do owoców, jest naturalnie ograniczone. Poprawa mobilności oznacza potencjalnie lepsze zaopatrzenie owoców w ten kluczowy pierwiastek.
- Wysokie bezpieczeństwo dla roślin: Użycie naturalnego kwasu organicznego, jakim jest kwas heptaglukonowy, może oznaczać mniejsze ryzyko fitotoksyczności w porównaniu do stosowania niektórych syntetycznych chelatów lub wysokich stężeń soli nieorganicznych, np. chlorku wapnia, który przy niewłaściwym zastosowaniu może powodować poparzenia liści.
- Wysoka efektywność: Kompleksowanie heptaglukonianem ma na celu zapewnienie wydajnego dostarczania składników odżywczych, co może oznaczać osiągnięcie pożądanych efektów przy potencjalnie niższych stężeniach substancji aktywnych w porównaniu do standardowych formulacji.
Na rynku dostępna jest szeroka gama produktów wapniowych i wapniowo-borowych, często oferowanych w zbliżonych cenach, jednak kluczową kwestią pozostaje analiza procentowej zawartości i składu, co podkreśla znaczenie świadomego wyboru, pozwalającego uniknąć przepłacania za nawozy o niskiej koncentracji kluczowych pierwiastków.
Porównując Gluco CaB z tradycyjnymi nawozami wapniowo-borowymi, główna różnica leży właśnie w czynniku kompleksującym. Proste sole nieorganiczne (np. azotan wapnia, chlorek wapnia) dostarczają jony Ca²⁺ i B, ale ich pobieranie i mobilność mogą być ograniczone, a ryzyko fitotoksyczności przy wyższych stężeniach jest większe. Syntetyczne chelaty (np. EDTA) również poprawiają dostępność i stabilność mikroelementów, ale kwas glukonowy jest substancją pochodzenia naturalnego. Zastosowanie „naturalnego chelatu”, jakim jest kwas heptaglukonowy, stanowi zatem kluczową wartość dodaną produktu Optimum Gluco CaB, mającą na celu połączenie efektywności chelatacji z bezpieczeństwem i naturalnym pochodzeniem.
Niezbędne pierwiastki: Dlaczego wapń i bor są tak ważne dla twoich upraw?
Zrozumienie fundamentalnej roli wapnia i boru w fizjologii roślin jest kluczowe dla docenienia korzyści płynących ze stosowania nawozów takich jak Gluco CaB. Te dwa pierwiastki, choć potrzebne w różnych ilościach, pełnią niezastąpione funkcje, które bezpośrednio przekładają się na jakość i ilość plonu owoców.
Funkcje Wapnia (Ca):
Wapń jest przede wszystkim pierwiastkiem strukturalnym. Jego najważniejszą rolą jest budowa i stabilizacja ścian komórkowych. Wchodzi on w skład pektynianów wapnia, które tworzą tzw. blaszkę środkową, spajającą ze sobą poszczególne komórki niczym cement. Odpowiednia struktura i wytrzymałość ścian komórkowych są fundamentem dla integralności tkanek roślinnych.
Ta strukturalna rola wapnia ma bezpośrednie przełożenie na jędrność i trwałość owoców. Owoce dobrze zaopatrzone w wapń charakteryzują się mocniejszą strukturą, są twardsze, mniej podatne na uszkodzenia mechaniczne podczas zbioru, sortowania, pakowania i transportu, a także dłużej zachowują wysoką jakość podczas przechowywania (wydłużony shelf-life).
Odpowiednie zaopatrzenie w wapń jest również kluczowe dla zapobiegania wielu kosztownym chorobom fizjologicznym owoców. Najbardziej znanym przykładem jest gorzka plamistość podskórna (GPP) jabłek, która jest bezpośrednim skutkiem niedoboru wapnia w owocach. Inne problemy związane z deficytem Ca to m.in. pękanie owoców czereśni, wiśni i innych gatunków, a także rozpad wewnętrzny i oparzelina powierzchniowa jabłek w trakcie przechowywania czy tipburn (zasychanie brzegów liści) w warzywach kapustnych.
Ponadto, wapń pełni istotne funkcje regulacyjne w komórce. Wpływa na prawidłowe funkcjonowanie błon komórkowych, ich selektywną przepuszczalność, aktywuje liczne enzymy, uczestniczy w podziałach komórkowych oraz odgrywa rolę w przekazywaniu sygnałów w odpowiedzi na czynniki środowiskowe (stres). Wpływa również pozytywnie na inne cechy jakościowe owoców, takie jak smak, soczystość i wybarwienie.
Funkcje Boru (B):
Bor, choć jest mikroelementem, pełni równie krytyczne funkcje, często działając w synergii z wapniem. Podobnie jak wapń, bor odgrywa ważną rolę w utrzymaniu integralności strukturalnej ścian komórkowych, prawdopodobnie poprzez tworzenie wiązań poprzecznych między polisacharydami pektynowymi. W procesie naturalnego opadania organów (np. liści, owoców) dochodzi do enzymatycznego rozkładu pektynianów wapnia i boru, co podkreśla ich wspólne znaczenie strukturalne.
Niezwykle istotna jest rola boru w procesach generatywnych – kwitnieniu i zawiązywaniu owoców. Bor jest niezbędny dla prawidłowego kiełkowania pyłku, wzrostu łagiewki pyłkowej i zapłodnienia. Jego niedobór prowadzi do słabego zawiązywania owoców, ich deformacji i opadania.
Bor uczestniczy również w transporcie cukrów w roślinie oraz w metabolizmie węglowodanów. Jest niezbędny dla prawidłowego funkcjonowania merystemów wierzchołkowych, czyli stożków wzrostu pędów i korzeni, gdzie zachodzą intensywne podziały komórkowe. Niedobór boru objawia się często zamieraniem tych właśnie części rośliny. Wpływa także na gospodarkę hormonalną i wodną roślin oraz może oddziaływać na pobieranie innych składników pokarmowych, w tym wapnia.
Bor wspomaga pobieranie wapnia, dlatego kompozycja boru z wapniem w jednym produkcie daje najlepszą efektywność. Pozatym produkt kompleksowany heptaglukonianem jest najefektywniejszą formą tych pierwiastków na rynku.
Synergiczne działanie wapnia i boru w budowie i funkcjonowaniu ścian komórkowych jest kluczowe dla zapewnienia integralności strukturalnej tkanek owoców. Oznacza to, że jednoczesne dostarczenie obu tych pierwiastków, jak ma to miejsce w przypadku nawozu Gluco CaB, jest fizjologicznie uzasadnione i może być bardziej efektywne w rozwiązywaniu problemów związanych z jakością strukturalną owoców (jędrność, pękanie) niż stosowanie nawozów zawierających tylko jeden z tych składników.
Korzyści ze stosowania Gluco CaB – efekty w konkretnych uprawach
Jabłonie
- Redukcja gorzkiej plamistości podskórnej (GPP): GPP to jedna z najpoważniejszych chorób fizjologicznych jabłek, bezpośrednio związana z niedoborem wapnia w owocach. Regularne opryski dolistne nawozami wapniowymi w okresie wzrostu owoców są standardową praktyką w zapobieganiu GPP. Stosowanie Gluco CaB, dzięki potencjalnie zwiększonej efektywności pobierania i transportu wapnia do owoców, powinno przyczyniać się do znacznego ograniczenia występowania tej choroby, co bezpośrednio przekłada się na wyższy udział owoców handlowych i mniejsze straty.
- Poprawa jędrności i zdolności przechowalniczej: Odpowiednie zaopatrzenie w wapń i bor wzmacnia ściany komórkowe jabłek. Przekłada się to na większą jędrność owoców w momencie zbioru oraz spowolnienie procesów mięknięcia i rozpadu tkanek podczas przechowywania. Lepsza struktura owoców może również zmniejszać ich podatność na choroby przechowalnicze.
- Wsparcie rozwoju pąków kwiatowych: Bor odgrywa istotną rolę w rozwoju pąków kwiatowych. Aplikacja Gluco CaB w odpowiednich terminach (np. po zbiorach lub wczesną wiosną, zgodnie z zaleceniami dla boru) może wspierać ten proces, wpływając pozytywnie na potencjał plonotwórczy w kolejnym sezonie.
Borówki
- Poprawa jędrności i trwałości owoców: Jędrność jest kluczowym parametrem jakościowym borówek, decydującym o ich atrakcyjności handlowej i odporności na uszkodzenia w transporcie. Wapń dostarczany przez Gluco CaB wzmacnia strukturę komórkową owoców , co prowadzi do uzyskania jędrniejszych jagód o wydłużonej trwałości pozbiorczej.
- Wsparcie owocowania: Bor zawarty w nawozie jest niezbędny dla prawidłowego przebiegu kwitnienia i zawiązywania owoców, co ma fundamentalne znaczenie dla wielkości plonu borówki.
- Kwestia pH gleby: Sadownicy uprawiający borówki, które wymagają kwaśnego podłoża, często obawiają się stosowania nawozów wapniowych. Należy jednak podkreślić, że wapń jest niezbędny również dla borówek. Nawożenie dolistne, takie jak aplikacja Gluco CaB, dostarcza wapń bezpośrednio do rośliny (liści i owoców), omijając środowisko glebowe. Jest wysoce prawdopodobne, że zastosowanie skompleksowanego wapnia w formie oprysku nie wpłynie znacząco na pH gleby, w przeciwieństwie do wapnowania.[42] Mimo to, zawsze warto monitorować odczyn gleby i w razie wątpliwości skonsultować się z doradcą lub producentem nawozu.
Truskawki
- Zwiększona jędrność i trwałość pozbiorcza: Truskawki są owocami niezwykle delikatnymi, a ich jędrność i trwałość decydują o możliwościach sprzedaży i zadowoleniu konsumenta. Wapń i bor z Gluco CaB, wzmacniając ściany komórkowe, przyczyniają się do uzyskania owoców twardszych, mniej podatnych na uszkodzenia mechaniczne i gnicie, co wydłuża ich okres przydatności do spożycia. Badania potwierdzają pozytywny wpływ dolistnego nawożenia wapniem na jędrność truskawek.
- Lepszy wygląd i mniej deformacji: Odpowiednie zaopatrzenie w bor ogranicza występowanie owoców zdeformowanych , natomiast wapń może wpływać na lepsze wybarwienie i ogólny wygląd owoców.
- Poprawa jakości wewnętrznej: Niektóre badania wskazują, że optymalne nawożenie wapniem może pozytywnie wpływać na zawartość cukrów i witaminy C w truskawkach.
- Większa odporność na choroby: Wzmocnione przez wapń ściany komórkowe stanowią barierę dla patogenów grzybowych, co może ograniczać porażenie owoców np. przez szarą pleśń.
Czereśnie
- Ograniczenie pękania owoców: Pękanie owoców czereśni pod wpływem deszczu przed zbiorami to zmora wielu sadowników, prowadząca do drastycznego spadku wartości handlowej plonu. Wapń, wraz z borem, odgrywa kluczową rolę we wzmacnianiu ścian komórkowych i zwiększaniu elastyczności skórki owoców. Stosowanie Gluco CaB w krytycznym okresie przedzbiorczym ma na celu dostarczenie tych pierwiastków w efektywnej formie, co powinno znacząco zredukować problem pękania. Skuteczność dolistnych aplikacji wapnia (np. chlorku wapnia) w ograniczaniu pękania czereśni została potwierdzona w badaniach.
- Poprawa jędrności i jakości handlowej: Podobnie jak w innych uprawach, Gluco CaB, dostarczając wapń i bor, przyczynia się do uzyskania jędrniejszych owoców czereśni, które lepiej znoszą transport i dłużej zachowują atrakcyjny wygląd.
- Wsparcie kwitnienia: Bor jest istotny dla prawidłowego przebiegu kwitnienia czereśni, co przekłada się na potencjał plonowania.
Praktyczne zastosowanie Gluco CaB – Terminy
Zalecane dawki i częstotliwość:
Ogólne wytyczne dotyczące nawożenia dolistnego wapniem zalecają stosowanie serii zabiegów (np. 4-8 lub więcej w sezonie w przypadku jabłoni narażonych na GPP) w odstępach 7-14 dni w krytycznych okresach.
Nawożenie dolistne wapniem i borem stanowi nieodłączny element nowoczesnej agrotechniki w uprawach sadowniczych, takich jak jabłonie, borówki, truskawki czy czereśnie. Odpowiednie zaopatrzenie w te dwa kluczowe pierwiastki jest fundamentem dla uzyskania owoców o wysokiej jakości handlowej – jędrnych, trwałych, dobrze wykształconych i odpornych na choroby fizjologiczne oraz uszkodzenia.
Optimum Gluco CaB firmy Ad Terram, dzięki zastosowaniu kwasu heptaglukonowego jako naturalnego czynnika kompleksującego, wpisuje się w poszukiwanie przez sadowników efektywnych i bezpiecznych rozwiązań nawozowych. Potencjalne korzyści tej formulacji, takie jak lepsze pobieranie przez liście i zwiększona mobilność składników w roślinie, mogą stanowić istotną przewagę, szczególnie w kontekście dostarczania trudnego do transportu wapnia do rozwijających się owoców.
