Parlament Europejski przyjął pakiet istotnych poprawek do przepisów regulujących Wspólną Politykę Rolną (WPR). Ich głównym celem jest uproszczenie systemu dopłat, ograniczenie biurokracji oraz lepsze dostosowanie zasad wsparcia do realnych warunków funkcjonowania gospodarstw rolnych – w szczególności małych, rodzinnych i ekologicznych. Nowe regulacje obejmują m.in. warunkowość, normy GAEC, płatności dla małych gospodarstw, młodych rolników oraz definicję trwałych użytków zielonych.
Zwolnienie małych gospodarstw z warunkowości
Jedną z najważniejszych zmian jest wyłączenie gospodarstw o powierzchni do 10 ha z systemu warunkowości (SMR i GAEC). Parlament Europejski uznał, że w przypadku najmniejszych gospodarstw koszty kontroli i obciążenia administracyjne są niewspółmierne do osiąganych efektów środowiskowych. Dla rolników oznacza to znaczące ograniczenie liczby kontroli oraz mniejsze ryzyko sankcji.
Uproszczenia dla rolników ekologicznych i obszarów chronionych
Rolnicy, których gospodarstwa – w całości lub części – są certyfikowane ekologicznie (lub znajdują się w trakcie konwersji), a także gospodarujący na obszarach Natura 2000, będą automatycznie uznawani za spełniających normy GAEC 1–7 na tych gruntach. To rozwiązanie znacząco ogranicza formalności oraz zmniejsza ryzyko kar administracyjnych.
Zmiany w GAEC 7 – koniec obowiązku dywersyfikacji upraw
Nowe przepisy znoszą obowiązek dywersyfikacji upraw. Gospodarstwa do 50 ha zostają automatycznie uznane za spełniające normę GAEC 7, a zasada dwóch upraw zostaje całkowicie wyeliminowana. Jest to szczególnie korzystna zmiana dla gospodarstw zbożowych oraz tych, które prowadzą uproszczony płodozmian.
Wyższe wsparcie dla małych gospodarstw
Roczny limit płatności dla małych gospodarstw został zwiększony z 2 500 euro do 5 000 euro. Ma to poprawić stabilność dochodów rolników oraz zmniejszyć konieczność sięgania po bardziej skomplikowane instrumenty wsparcia.
Korzystniejsze zasady dla młodych rolników
Wprowadzono możliwość wydłużenia wsparcia dla młodych rolników nawet o dodatkowe pięć lat. Warunkiem jest podjęcie współpracy w ramach spółdzielni, organizacji producentów lub innej formy wspólnego gospodarowania. Zmiana ta ma sprzyjać współpracy, wzmacniać pozycję młodych rolników na rynku oraz ułatwiać sukcesję pokoleniową.
Nowa definicja trwałych użytków zielonych (TUZ)
Zmodyfikowano definicję trwałych użytków zielonych, dając państwom członkowskim większą elastyczność. Grunty mogą być uznane za TUZ po siedmiu latach bez zmianowania, a grunty orne z dnia 1 stycznia 2023 r. zachowują swój status, nawet jeśli są czasowo użytkowane jako trawy lub pastwiska. Ogranicza to ryzyko niezamierzonego „trwałego” przypisania gruntów do TUZ.
Warunkowość społeczna odsunięta w czasie
Parlament Europejski zdecydował o usunięciu obowiązku nakładania kar za naruszenia przepisów prawa pracy w ramach warunkowości od 2025 r. Komisja Europejska ma do końca 2026 r. przygotować raport oceniający skuteczność tego rozwiązania. Dla rolników oznacza to brak natychmiastowych sankcji w tym obszarze.
Płatności bezpośrednie bez podatków
Nowe przepisy jednoznacznie zakazują obciążania płatności bezpośrednich podatkami lub innymi opłatami fiskalnymi przez państwa członkowskie. To ważny krok w kierunku lepszej ochrony dochodów rolników.
Co dalej?
Przyjęte poprawki nie zaczną obowiązywać automatycznie. Każde państwo członkowskie musi wdrożyć je do swoich krajowych planów strategicznych WPR. Dla polskich rolników kluczowe będzie tempo i sposób implementacji zmian do przepisów krajowych oraz zasad naborów prowadzonych przez ARiMR.
Stanowisko Wielkopolskiej Izby Rolniczej
Wielkopolska Izba Rolnicza od lat zgłaszała postulaty uproszczeń w programach unijnych. Jak podkreśla Izba, wiele z nich dopiero teraz zostało dostrzeżonych przez Komisję Europejską i administrację państw członkowskich. Choć można cieszyć się z wprowadzanych zmian, zdaniem WIR następują one zbyt późno, po latach nadmiernej biurokracji, kosztów i dodatkowej pracy rolników. Izba zwraca także uwagę na problem otwierania unijnych rynków na żywność z krajów, w których nie obowiązują tak restrykcyjne normy. WIR zapowiada dalsze działania na rzecz pełnego wdrożenia unijnych uproszczeń do polskich przepisów, bez nadmiernego rozszerzania wymagań ponad unijne minimum.
Opracowanie: Paweł Dopierała / Andrzej Przepióra
Źródło: wir.org.pl
