61 Ogólnopolska Konferencja Ochrony Roślin Sadowniczych 2020 – Miedzynarodowym Rokiem Zdrowia Roślin 4 lutego 2020 r.
GLOBALNE OCIEPLENIE KLIMATU, A ZAGROŻENIE UPRAW SADOWNICZYCH PRZEZ SZKODNIKI Wykład: Grażyna Soika, Wojciech Warabieda, Dawid Kozacki – Instytut Ogrodnictwa Skierniewice
Ocieplenie klimatu obserwowane w ostatnich latach w Polsce sprzyja występowaniu nieznanych dotąd w Polsce szkodników oraz powoduje wzrost zagrożenia ze strony tych gatunków, które dotychczas miały ograniczone warunki rozwoju. Nie ulega wątpliwości, że w przyszłości należy się liczyć z możliwością pojawienia się na terenie Polski także innych obcych dla naszej fauny gatunków owadów, roztoczy czy nicieni.
W najbliższych latach możemy się spodziewać w polskich sadach, zwłaszcza jabłoniowych i gruszowych, pluskwiaka z rodziny tarczówkowatych Halyomorpha halys, który od kilku lat pojawia się w coraz większej liczbie krajów Europy. Zmieniające się warunki pogodowe sprzyjają również występowaniu owadów, które dotąd nie miały większego znaczenia. Przykładem jest tarcznik niszczyciel, który po wielu latach został ponownie stwierdzony na południu Polski.
Od kilku lat obserwuje się w uprawach sadowniczych przedłużającą się obecność form aktywnych mszyc, w tym mszycy brzoskwiniowej i bawelnicy korówki, czerwców: misecznika śliwowca, bielika klonowca oraz miodówek, w tym miodówki gruszowej plamistej. Coraz częściej pojawiają się też szkodniki kory i drewna z rodziny kornikowatych, takie jak ogłodek jabłoniowiec czy rozwiertek nieparek, które wcześniej nie miały większego znaczenia.
Wpływ ekstremalnie niskich i wysokich temperatur na populacje szkodników jest cechą gatunkową i zależy także od długości okresu adaptacji. Dla owadów szczególnie niebezpieczne mogą być gwatowne zmiany temperatury. W przypadku np. mszyc zwraca uwagę to, że szczególnie szkodliwe są dla nich są wysokie temperatury, powyżej 30°C, co może prowadzić, szczególnie w warunkach suszy, do załamania liczebności populacji szkodnika. Podobnie, wahania temperatury w okresie zimowym, np. gwałtowne jej obniżenie po okresie stosunkowo ciepłej pogody, mogą powodować zwiększenie śmiertelności szkodników, a w konsekwencji przyczyniċ się do obniżenia ich presji. Takie zjawisko obserwuje się chociażby w przypadku przędziorków w sadach jabłoniowych. Gwałtowne ocieplenie, zwłaszcza w okresie wiosennym, może wpływać na skracanie okresu migracji szkodnika. Sytuacja taka była w ostatnich latach obserwowana np. u podskórnika gruszowego na gruszy, kiedy to na skutek gwałtownego ocieplenia, okres migracji szkodnika z pąków pod skórkę liści, gdzie roztocza te są nieosiągalne dla pestycydów, byt znacznie skrócony.
Powyższe przykłady wskazują, że stare, utarte schematy postępowania dotyczące właściwego terminu zabiegów, oparte na fenologii , moga być zawodne. Dlatego tak istotnym jest prowadzenie regularnego monitoringu upraw sadowniczych na obecność szkodników.
