Uwaga Sadownicy! Za co można dostać karę? Wysokość kary jest uzależniona od sumy punktów!

Wraz z wejściem w życie nowego Rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z 2025 r., sadownicy oraz inni rolnicy muszą zwrócić szczególną uwagę na kwestie związane z warunkowością społeczną. Niedostosowanie się do nowych wymogów może skutkować nałożeniem dotkliwych kar administracyjnych, liczonych w procentach od przysługującego wsparcia finansowego.

Celem rozporządzenia jest określenie szczegółowych zasad oceny niezgodności z wymogami warunkowości społecznej. Kara jest uzależniona od liczby punktów przypisanych stwierdzonemu naruszeniu, a na jej wysokość wpływa zasięg, dotkliwość i trwałość niezgodności.

Kluczowe obszary ryzyka, czyli za co sadownik może dostać karę:

Poniżej przedstawiamy najważniejsze obszary, w których mogą pojawić się niezgodności, skutkujące naliczeniem punktów karnych:

1. Bezpieczeństwo i Higiena Pracy (BHP)

To jeden z najistotniejszych aspektów, za który sadownicy mogą zostać ukarani. Niezgodności w tym zakresie obejmują m.in.:

• Niepodjęcie działań na rzecz poprawy BHP: Brak aktywności pracodawcy w zakresie zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, w tym brak zapobiegania zagrożeniom, niewłaściwa organizacja pracy, brak środków profilaktycznych, informacji i szkoleń dla pracowników.
• Nieprawidłowa organizacja służby BHP: Niedostosowanie organizacji służby BHP do obowiązujących przepisów.
• Brak pierwszej pomocy i ewakuacji: Brak zapewnienia środków do udzielania pierwszej pomocy w nagłych wypadkach oraz niewyznaczenie pracowników odpowiedzialnych za pierwszą pomoc, zwalczanie pożarów i ewakuację.
• Brak oceny ryzyka zawodowego: Nieprzeprowadzenie oceny ryzyka zawodowego związanego z wykonywaną pracą lub niezapoznanie z jej wynikami pracowników.
• Niewłaściwe postępowanie powypadkowe: Brak ustalenia przyczyn i okoliczności wypadku przy pracy, niesporządzenie dokumentacji powypadkowej, nieprowadzenie rejestru wypadków, a także niepodjęcie działań eliminujących lub ograniczających zagrożenia po wypadku.
• Brak informowania o zagrożeniach: Nieprzekazywanie pracownikom informacji o istniejących zagrożeniach, zwłaszcza tych związanych ze środkami ochrony indywidualnej.
• Brak konsultacji z pracownikami: Niekonsultowanie z pracownikami lub ich przedstawicielami zmian w organizacji pracy, wprowadzania nowych technologii, oceny ryzyka, tworzenia służby BHP, przydzielania środków ochrony indywidualnej czy szkoleń BHP.
• Brak szkoleń BHP: Niezapewnienie pracownikom szkoleń wstępnych (instruktażu ogólnego i stanowiskowego) oraz okresowych.

2. Użytkowanie Maszyn Roboczych

Kwestie związane z maszynami rolniczymi są również ściśle regulowane:

• Niewłaściwe maszyny i brak przystosowania: Brak zapewnienia, że maszyny udostępniane pracownikom są odpowiednie do rodzaju pracy, właściwie przystosowane i użytkowane w sposób bezpieczny.
• Eksploatacja niezgodnych maszyn: Użytkowanie maszyn wprowadzonych do obrotu przed 1 stycznia 2003 r. bez przeprowadzenia procedury dostosowania do minimalnych wymagań.
• Brak okresowych kontroli maszyn: Niezapewnienie regularnych i specjalnych kontroli maszyn narażonych na pogorszenie stanu technicznego, zwłaszcza po modyfikacjach, zdarzeniach przyrodniczych, długich postojach czy wypadkach.
• Brak zabezpieczeń technicznych maszyn: Brak wymaganego wyposażenia maszyn z własnym napędem w odpowiednie zabezpieczenia (np. urządzenia uniemożliwiające uruchomienie przez osoby nieupoważnione, systemy hamowania, oświetlenie, urządzenia przeciwpożarowe).
• Brak instrukcji użytkowania maszyn: Niezapewnienie pracownikom dostępu do instrukcji użytkowania maszyn, zawierających informacje o warunkach użytkowania, sytuacjach nietypowych i zasadach stosowania.
• Brak szkoleń z bezpiecznego użytkowania maszyn: Nieprzeprowadzenie szkoleń dla pracowników w zakresie bezpiecznego użytkowania maszyn oraz specjalistycznych szkoleń dla osób wykonujących naprawy, modernizację, konserwację lub obsługę.

3. Warunki Zatrudnienia i Pracy

Poważne naruszenia dotyczą również sposobu zatrudniania i traktowania pracowników:

• Brak informacji o warunkach zatrudnienia: Niewywiązanie się z obowiązku poinformowania pracownika o warunkach zatrudnienia, w tym o zmianie warunków, objęciu układem zbiorowym pracy, czy zmianie adresu siedziby pracodawcy, w wymaganym terminie i formie.
• Nieprawidłowe umowy o pracę: Zawieranie umów o pracę bez wszystkich wymaganych elementów (strony, adres, rodzaj umowy, data, warunki pracy i płacy) lub niezgodnie z limitami czasowymi dla umów na okres próbny.
• Brak szkoleń wymaganych prawem: Nieprzeprowadzenie szkoleń wymaganych przepisami prawa, układem zbiorowym pracy, regulaminem, umową o pracę lub na polecenie przełożonego, a także nieponiesienie przez pracodawcę kosztów tych szkoleń lub nieuwzględnienie czasu ich trwania w czasie pracy.

Wysokość Kary Administracyjnej

Wysokość kary administracyjnej jest uzależniona od sumy punktów przypisanych stwierdzonym niezgodnościom. Rozporządzenie wprowadza następujące progi:

• Do 50 punktów: Kara 3% (lub 5% w przypadku stwierdzenia poważnej niezgodności).
• Od 51 do 60 punktów: Kara 5%.
• Od 61 do 70 punktów: Kara 10%.
• Od 71 do 80 punktów: Kara 50%.
• Powyżej 81 punktów: Kara 100%.

Poważna niezgodność występuje, gdy suma punktów przypisanych niezgodności wynosi co najmniej 6 punktów. Oznacza to, że nawet pojedyncze, ale poważne naruszenie, może skutkować podwyższoną karą.

Wnioski dla Sadowników

Nowe rozporządzenie jasno wskazuje, że zasady warunkowości społecznej będą rygorystycznie egzekwowane. Sadownicy powinni dokładnie zapoznać się z nowymi przepisami, a przede wszystkim zadbać o:

• Uporządkowanie dokumentacji pracowniczej: Upewnić się, że wszystkie umowy o pracę są kompletne, a pracownicy są terminowo i prawidłowo informowani o warunkach zatrudnienia.
• Pełną zgodność z przepisami BHP: Przeprowadzać regularne oceny ryzyka zawodowego, zapewniać odpowiednie szkolenia, dbać o bezpieczeństwo maszyn i prawidłowe procedury w przypadku wypadków.
• Dostosowanie maszyn: Zweryfikować, czy używane maszyny spełniają wszystkie wymagania minimalne, a także czy są regularnie kontrolowane i serwisowane.

Dostosowanie się do wymogów warunkowości społecznej to nie tylko sposób na uniknięcie kar, ale przede wszystkim inwestycja w bezpieczne i zgodne z prawem prowadzenie działalności rolniczej.

opracowanie własne na podstawie art. 57a ust. 5 ustawy z dnia 8 lutego 2023 r. o Planie Strategicznym dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023–2027 (Dz. U. z 2024 r. poz. 1741 oraz z 2025 r. poz.