Wraz z nadejściem sezonu na świeże owoce i warzywa, Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych (IJHARS) zainicjowała na terenie całego kraju wzmożone działania kontrolne. Celem inspekcji jest zapewnienie wysokiej jakości produktów dostępnych na rynku oraz ochrona interesów konsumentów i uczciwej konkurencji. Szczególnym nadzorem objęte zostaną towary importowane.
O planach i celach kontroli mówiono podczas briefingu prasowego zorganizowanego 23 kwietnia w Broniszach k. Warszawy. W spotkaniu udział wzięli dr Przemysław Rzodkiewicz, Główny Inspektor Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych, Ewa Piszczek, Mazowiecki Wojewódzki Inspektor Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych, a także Stefan Krajewski, Sekretarz Stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Gospodarzem wydarzenia był Krzysztof Karpa, Prezes Zarządu Warszawskiego Rolno-Spożywczy Rynku Hurtowego S.A. w Broniszach.
Wiceminister Stefan Krajewski podkreślił, że nad bezpieczeństwem żywności czuwają wszystkie inspekcje podległe Ministerstwu Rolnictwa. Zaznaczył jednocześnie, że promocja polskiej żywności idzie w parze z rzetelną informacją dla konsumenta, który ma prawo wiedzieć o pochodzeniu produktów i wymaganiach jakościowych. Kluczowe jest budowanie zaufania konsumentów do działania instytucji kontrolnych. Minister zaapelował również o wspieranie polskich rolników poprzez wybieranie lokalnych produktów i korzystanie z lokalnych rynków. Podkreślił, że konsumenci oczekują produktów bezpiecznych, świeżych i właściwie oznakowanych, a rolnicy i handlowcy sprawiedliwej oceny i wsparcia w budowaniu zaufania do polskich produktów.
Szef IJHARS, dr Przemysław Rzodkiewicz, zadeklarował, że inspekcja będzie na bieżąco monitorować asortyment w sprzedaży, reagując na sygnały o nieprawidłowościach. Wyraził zadowolenie z rosnącej świadomości handlowców w zakresie jakości i wymagań rynkowych, licząc na dobrą współpracę.
Inspektor Ewa Piszczek zwróciła uwagę na szczególny nadzór nad oznakowaniem truskawek, które cieszą się dużym powodzeniem wśród polskich konsumentów. Podała przykład prób podszywania importowanych owoców z Grecji czy Hiszpanii pod polskie. Wspomaganie konsumentów w podejmowaniu świadomych decyzji zakupowych jest jednym ze strategicznych celów IJHARS.
Krzysztof Karpa, Prezes Rynku Hurtowego w Broniszach, określił to miejsce jako serce handlu świeżymi owocami i warzywami w Polsce i największy rynek w Europie środkowo-wschodniej. Podkreślił wagę współpracy z inspekcjami, w tym z IJHARS, doceniając nie tylko kontrole, ale również codzienną obecność inspektorów i prowadzoną przez nich edukację przedsiębiorców w zakresie właściwego oferowania i znakowania produktów.
Działania IJHARS mają na celu kształtowanie pro-konsumenckich postaw, takich jak kupowanie lokalnych, świeżych produktów, czytanie etykiet, pytania o skład i znajomość swoich praw.
Wyniki Kontroli w 2024 Roku
W ubiegłym roku IJHARS prowadziła zarówno kontrole planowe, jak i działania doraźne. Skontrolowano łącznie 660 podmiotów (sklepy, hurtownie, centra dystrybucyjne, giełdy hurtowe). W blisko połowie z nich (309 podmiotach) stwierdzono nieprawidłowości w jakości i oznakowaniu owoców, warzyw i ziemniaków.
Kontroli pod kątem wymagań jakościowych i znakowania poddano 3 119 partii o masie 2 524 ton. Kontrole obejmowały weryfikację zgodności z normami handlowymi UE dotyczącymi m.in. dojrzałości, klasyfikacji, wielkości i prezentacji.
W poprzednim sezonie zakwestionowano:
- Wymagania jakościowe: 51 partii o masie 1,6 t
- Znakowanie: 645 partii o masie 169,5 t
- Faktury i dokumenty towarzyszące: 156 partii o masie 213,5 t
Najczęstsze nieprawidłowości w oznakowaniu świeżych owoców i warzyw dotyczyły braku oznakowania, braku lub błędnego podania kraju pochodzenia, braku informacji o odmianie i klasie jakości. W przypadku ziemniaków najczęściej stwierdzano brak nazwy środka spożywczego, danych podmiotu wprowadzającego do obrotu, kraju pochodzenia, a także podawanie niepełnej nazwy produktu lub brak masy netto.
W kontrolach jakościowych najczęściej wykrywane wady obejmowały utratę jędrności, objawy zepsucia, zapleśnienia i gnicia. W przypadku ziemniaków były to zazielenienia bulw oraz objawy zepsucia i gnicia. Nieprawidłowości w fakturach i dokumentach towarzyszących dotyczyły m.in. braku kraju pochodzenia, klasy jakości czy nazwy odmiany, a także błędnych informacji o kraju pochodzenia.
Działania Doraźne i „Brygady Tygrysa”
W sezonie letnim 2024 r. w ramach działań „Brygady Tygrysa” skupiono się na wykrywaniu fałszowania kraju pochodzenia owoców, warzyw i ziemniaków. Stwierdzone nieprawidłowości były podobne do tych z kontroli planowych.
Dodatkowo, w okresie wakacyjnym, w związku z podejrzeniem fałszowania kraju pochodzenia ogórków i pomidorów importowanych z Rosji i Białorusi, przeprowadzono kontrole u największych importerów i na wczesnych etapach obrotu. Podejrzenia potwierdziły się w 42% skontrolowanych podmiotów. Zakwestionowano 65 partii ogórków i pomidorów o masie 111 ton pod kątem znakowania i wymagań jakościowych. W przypadku dokumentów handlowych, nieprawidłowości stwierdzono w 35 partiach, w tym podwójne wskazanie kraju pochodzenia, brak informacji o kraju pochodzenia w dokumentach WZ, czy podanie Polski jako kraju pochodzenia dla towaru z Rosji.
Stwierdzone nieprawidłowości w znakowaniu dotyczyły braku oznakowania, braku informacji o kraju pochodzenia, błędnego podania klasy jakości, braku cech identyfikacyjnych pakującego/wysyłającego oraz podania na wywieszce Polski jako kraju pochodzenia przy jednoczesnym wskazaniu Rosji w dokumentach. Wymagania jakościowe zakwestionowano w przypadku partii ogórków z Rosji z uwagi na pęknięcia, przejrzałość i brak jędrności.
Działania IJHARS są kluczowe dla zapewnienia bezpieczeństwa żywnościowego, ochrony konsumentów przed nierzetelnymi informacjami i wspierania uczciwego handlu na rynku rolno-spożywczym.
