Karol Nawrocki, prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, odmówił podpisania ustawy z dnia 5 sierpnia 2025 roku, która zmienia ustawę o środkach ochrony roślin. Prezydent przekazał swój wniosek do Sejmu 27 sierpnia 2025 roku, powołując się na artykuł 122 ustęp 5 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
Dlaczego Prezydent Karol Nawrocki zawetował ustawę o ochronie roślin?
Głównym powodem, dla którego prezydent odmówił podpisania ustawy, jest wprowadzenie obowiązkowej Elektronicznej Dokumentacji Stosowanych Środków Ochrony Roślin. Ustawa zobowiązywała profesjonalnych użytkowników, czyli rolników, do prowadzenia i przechowywania tej dokumentacji wyłącznie w nowym systemie teleinformatycznym, zarządzanym przez Głównego Inspektora Ochrony Roślin i Nasiennictwa. Za niewypełnienie tego obowiązku przewidziana była kara grzywny.
Prezydent argumentuje, że taki wymóg jest zbyt restrykcyjny i stwarza poważne ryzyko wykluczenia cyfrowego. Podkreślił, że nie wszyscy rolnicy, zwłaszcza starsi, mają dostęp do internetu lub odpowiednie umiejętności cyfrowe. Uważa, że to rozwiązanie jest nadmiernym i niepotrzebnym obciążeniem, ponieważ cel ujednolicenia danych można by osiągnąć w mniej restrykcyjny sposób, na przykład przez dopuszczenie prowadzenia dokumentacji również w formie papierowej.
W swoim wniosku prezydent powołuje się na kilka kluczowych argumentów:
Zasada proporcjonalności: Wprowadzenie wyłącznie elektronicznej formy dokumentacji jest nieproporcjonalne do celu, jakim jest zapewnienie spójności i dostępności danych.
Ochrona konsumentów: Prezydent uważa, że rolnicy, mimo statusu „profesjonalnych użytkowników”, są słabszą stroną w relacji z państwem, a ustawa przenosi na nich koszty i ryzyka związane z cyfryzacją.
Standardy unijne: Wskazuje, że unijne rozporządzenie 2023/564, na którym opiera się polska ustawa, nie nakazuje prowadzenia dokumentacji wyłącznie w formie elektronicznej, lecz dopuszcza również wersję papierową.
Praktyki w innych krajach UE: Prezydent zaznacza, że w państwach takich jak Niemcy, Francja czy Holandia, rolnicy mają możliwość prowadzenia dokumentacji zarówno w formie elektronicznej, jak i papierowej.
Co ustawa o ochronie roślin miała zmienić?
Celem ustawy było dostosowanie polskiego prawa do rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2023/564, dotyczącego dokumentacji środków ochrony roślin. Zgodnie z ustawą, nowo utworzony system teleinformatyczny miał gromadzić dane o nazwie środka, czasie i dawce jego zastosowania, a także o obszarze i uprawie, na której został użyty. Dostęp do zagregowanych danych, które nie identyfikują konkretnych rolników, miałyby m.in. Główny Urząd Statystyczny, Ministerstwo Rolnictwa oraz państwowe instytuty badawcze.
Dalsze losy ustawy
Teraz ustawa powróci do Sejmu. Aby odrzucić weto prezydenta, potrzeba większości 3/5 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Prezydent wyraził przekonanie, że Sejm po ponownym rozpatrzeniu ustawy podzieli jego stanowisko.
Głosowanie w Sejmie: Za przyjęciem ustawy w trzecim czytaniu głosowało 236 posłów, a 191 było przeciw.
Poprawki Senatu: Senat wprowadził poprawki do ustawy, które zostały przyjęte przez Sejm 5 sierpnia 2025 roku.
Wejście w życie: Ustawa miała wejść w życie 1 stycznia 2026 roku, ale obowiązek prowadzenia dokumentacji w nowym systemie miał być wprowadzony w późniejszym terminie, wyznaczonym przez ministra rolnictwa.
