Polska dumnie zajmuje drugie miejsce w Unii Europejskiej pod względem produkcji truskawek, ustępując jedynie Hiszpanii. W 2024 roku polscy producenci zebrali imponujące 159 tysięcy ton tych popularnych owoców, co stanowiło 15% unijnego rynku. Te dane, opublikowane przez Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa (KOWR), potwierdzają silną pozycję Polski w sektorze.
Rosnąca produkcja i popularność
Truskawki to jedne z najbardziej lubianych owoców w Polsce. Badania Kantar sprzed kilku lat wykazały, że 66% Polaków spożywało je wielokrotnie w ciągu tygodnia w sezonie. Dostępność tych owoców znacznie się wydłużyła – dzięki uprawom szklarniowym i odmianom powtarzającym owocowanie, sezon na truskawki rozpoczyna się już na początku drugiego kwartału i trwa aż do późnej jesieni.
Mimo że w 2023 roku Polska uplasowała się na dziewiątej pozycji globalnie, liderami produkcji na świecie pozostają Chiny (ponad 4,2 mln ton w 2023 r.) i Stany Zjednoczone (ponad 1,2 mln ton). W UE, poza Hiszpanią (28% udziału), znaczącymi producentami są Włochy (11%) i Niemcy (10%).
Zmiany w zbiorach i uprawie
Ubiegłoroczne zbiory truskawek w Polsce wyniosły 159 tys. ton, co oznacza spadek o 12% w porównaniu do 2023 roku. Wielkość zbiorów jest silnie uzależniona od warunków pogodowych, co widać na przykładzie wahań w poprzednich latach: w 2016 roku zebrano 197 tys. ton, a w 2019 roku tylko 146 tys. ton.
Polskie warunki klimatyczno-glebowe sprzyjają uprawie truskawek, które stanowią około 24% całkowitego krajowego areału owoców jagodowych. Mimo to, powierzchnia plantacji truskawkowych zmniejsza się – z 50,6 tys. hektarów w 2016 roku do 28,9 tys. hektarów w ubiegłym roku. Ta tendencja wskazuje na wzrost wydajności plantacji, wynikający z zastępowania słabszych odmian tymi bardziej plennymi.
Produkcja truskawek w Polsce jest domeną mniejszych, rodzinnych gospodarstw, gdzie plantacje rzadko przekraczają 10 hektarów. Największe obszary upraw znajdują się w województwach: mazowieckim (54% ogólnokrajowej powierzchni w 2024 r.), lubelskim, łódzkim i świętokrzyskim.
Polska potęgą w eksporcie mrożonych truskawek
Znaczna część krajowych zbiorów truskawek trafia na eksport. W latach 2016-2024 za granicę sprzedawano od 50% do 70% polskiej produkcji tych owoców. W 2024 roku wyeksportowano 80 tys. ton truskawek, z czego aż 64 tys. ton stanowiły truskawki mrożone, a 16 tys. ton świeże.
Polska jest czołowym światowym eksporterem truskawek mrożonych. Rocznie z Polski wywożono od 60 tys. do 118 tys. ton mrożonych truskawek, co stanowiło 34-60% krajowych zbiorów. Pomimo niewielkiego spadku wolumenu eksportu w 2024 roku, wartość eksportu wzrosła o 2% do 143 mln euro, z czego 81% to przychody z wywozu truskawek mrożonych.
Głównym odbiorcą polskich mrożonych truskawek jest Unia Europejska, do której trafiło blisko 90% wolumenu eksportu (57 tys. ton). Niemcy (19 tys. ton), Francja (8 tys. ton) i Niderlandy (7 tys. ton) to najwięksi importerzy, odpowiadający za około 54% łącznego wolumenu. Eksport świeżych truskawek odbywa się na znacznie mniejszą skalę, a w 2024 roku dominującym kierunkiem były kraje pozaunijne (76% łącznego wolumenu).
Popularne odmiany i produkty regionalne
W Polsce zarejestrowanych jest około 50 odmian truskawek, różniących się terminami owocowania. Do popularnych odmian wczesnych, owocujących już w maju, należą „Kama”, „Kent” i „Honeoye”. Odmiany średniowczesne, zbierane na przełomie czerwca i lipca, to m.in. „Senga Sengana”, „Elkat” i „Onebor”. Wśród późnych odmian wyróżniają się „Pandora” i „Bogota”.
W 2009 roku truskawka kaszubska została wpisana do unijnego rejestru Chronionych Oznaczeń Geograficznych. Jej wyjątkową cechą jest większa zawartość cukru, wynikająca ze specyficznego mikroklimatu Pojezierza Kaszubskiego. Ponadto, na Liście Produktów Tradycyjnych prowadzonej przez Ministerstwo Rolnictwa znajdują się również Truskawka z gminy Puławy, Truskawka zwoleńska, Truskawka buska faworytka i Truskawka bielińska, co świadczy o bogactwie polskiej tradycji truskawkowej.
