Stabilizacja w rolnictwie: Nowe regulacje dotyczące dzierżawy gruntów
Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi (MRiRW) pracuje nad kluczowymi zmianami w przepisach dotyczących dzierżawy gruntów rolnych. Celem projektu, który trafił już do Rządowego Centrum Legislacji, jest uporządkowanie i uregulowanie stosunków dzierżawnych w Polsce, co ma zapewnić większą stabilność i pewność prawną dla rolników. Nowa ustawa, stanowiąca uzupełnienie dla inicjatywy „Aktywny Rolnik”, ma być odpowiedzią na wieloletnie apele środowiska rolniczego.
Dlaczego zmiany są tak potrzebne?
Przez dziesięciolecia polskie rolnictwo borykało się z brakiem spójnych regulacji dotyczących dzierżawy. Dotychczasowe zasady opierały się głównie na przepisach Kodeksu Cywilnego, które nie były dostosowane do specyfiki działalności rolniczej. Niestabilne warunki i brak formalnych umów, często zawieranych jedynie ustnie, prowadziły do licznych problemów, takich jak nadużycia w szarej strefie, utrudnienia w ubieganiu się o dopłaty bezpośrednie czy kłopoty z planowaniem długoterminowej produkcji. Aż 75% umów dzierżawy jest obecnie zawieranych ustnie, co dodatkowo pogłębia niepewność i brak ciągłości.
Jak podkreśla Jacek Czerniak, sekretarz stanu w MRiRW, „Obecna archaiczna regulacja… nie zapewnia ani względnej trwałości, ani ciągłości dzierżawy”. Nowe przepisy mają to zmienić, a ich celem jest upodobnienie polskiego rynku dzierżaw do standardów panujących w krajach Europy Zachodniej, gdzie dzierżawa odgrywa kluczową rolę w gospodarowaniu ziemią.
Co zmienia nowy projekt ustawy?
Nowa ustawa ma w końcu uregulować prawa i obowiązki obu stron — zarówno dzierżawcy, jak i wydzierżawiającego. Projekt ma wzmocnić pozycję rolnika dzierżawiącego ziemię, jednocześnie chroniąc interesy właściciela.
Najważniejsze punkty projektu to:
- Obowiązek umowy pisemnej: Umowy dzierżawy będą musiały być zawierane na piśmie, z tzw. „datą pewną”(czyli urzędowo poświadczoną). Będą też wymagały protokołu z opisem przedmiotu dzierżawy.
- Dwa typy umów: Projekt wprowadza dwa rodzaje umów – krótkoterminową (do 5 lat) i długoterminową (do 30 lat). To ma zachęcać do zawierania umów wieloletnich, które zapewniają stabilność w planowaniu produkcji.
- Elastyczność w płatnościach: Regulacja przewiduje możliwość modyfikacji czynszu, na przykład w przypadku nadzwyczajnych okoliczności.
- Zabezpieczenie praw dzierżawcy: Rolnicy zyskają prawo do żądania od właściciela nakładów niezbędnych do korzystania z ziemi. Będą też mogli, za zgodą wydzierżawiającego lub sądu, dokonywać nakładów zwiększających zdolność produkcyjną. Właściciel z kolei będzie miał prawo kontroli i wglądu w plany produkcyjne dzierżawcy.
- Przejmowanie umowy: Przekazanie praw do dzierżawy będzie możliwe tylko w kilku ściśle określonych sytuacjach, m.in. w przypadku przejścia na emeryturę, przekazania gospodarstwa małżonkowi lub zstępnym.
- Prawo pierwokupu: Dzierżawca będzie miał pierwszeństwo przy ponownym wydzierżawieniu 50% przedmiotu dzierżawy.
Nowe przepisy, które mają wejść w życie w ostatnim kwartale 2025 roku, mają za zadanie uporządkować rynek, zminimalizować ryzyko nadużyć i dać polskim rolnikom fundament do stabilnego rozwoju. To krok w stronę nowoczesnego i bezpiecznego modelu gospodarowania ziemią, o który rolnicy apelowali od dawna.
