Świeże owoce i warzywa wprowadzane do obrotu na terenie UE oraz eksportowane do i importowane z krajów trzecich muszą być zgodne z wymaganiami norm handlowych określonych w załączniku I rozporządzenia 543/20111, tj. spełniać wszystkie wymagania jakościowe oraz dotyczące znakowania.
Aktualnie zintensyfikowano działania kontrole w zakresie jakości handlowej świeżych owoców i warzyw na rynkach hurtowych i w obrocie detalicznym. Dlaczego akurat w tym okresie? Głównie ze względu na to, iż pojawiły się już nasze, polskie sezonowe owoce i warzywa tj.:. truskawki, młode ziemniaki i kapusta.
Konsumenci chcą kupować towary dobrej jakości od polskich producentów, dlatego też Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi powołało Brygady Tygrysa. W ich skład wchodzą organy nadzoru urzędowej kontroli żywności, tj.: Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych, Inspekcja Sanitarna oraz Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa. Inspekcje prowadzą kontrole świeżych owoców i warzyw, zarówno planowe, jak i doraźne, celem zapobiegania oszustwom i wprowadzaniu konsumentów w błąd.
Nasze kontrole odbywają się w hurtowaniach, sklepach detalicznych i na targowiskach. Podczas realizowanych czynności inspektorzy IJHARS sprawdzają, czy owoce i warzywa są zdrowe, bez objawów zepsucia, czyste, wolne od szkodników i obcych zapachów i smaków, dojrzałe. Jak również sprawdzają poprawność znakowania owoców i warzyw oraz faktury i dokumenty towarzyszące, w celu weryfikacji kraju pochodzenia deklarowanego w oznakowaniu produktu.
Umożliwia to rzetelny nadzór nad jakością handlową artykułów rolno-spożywczych na rzecz zarówno producentów i przedsiębiorców sektora rolno-spożywczego, jak i konsumentów.
Co warto wiedzieć?
Znakowanie
Zgodnie z unijnym rozporządzeniem nr 543/2011[1]owoce i warzywa świeże mogą być objęte ogólną lub szczegółową normą handlową. W zależności do której normy należy dany produkt występują różnice w wymaganych informacjach w oznakowaniu.
Szczegółową normą handlową objęte są następujące owoce i warzywa: jabłka, gruszki, kiwi, brzoskwinie i nektaryny, winogrona, truskawki, owoce cytrusowe, papryka słodka, pomidory oraz sałata i endywia. W oznakowaniu tych produktów muszą być podane: nazwa i adres producenta, państwo pochodzenia, klasa produktu oraz nazwa odmiany lub typu handlowego. Pozostałe owoce i warzywa objęte są wymaganiami ogólnej normy handlowe powinny mieć podaną w oznakowaniu informację o państwie pochodzenia. Na produktach paczkowanych, oprócz ww. informacji, musi być też podana masa netto lub liczba sztuk.
Zgodnie z prawem krajowym[2] w oznakowaniu ziemniaków powinny znaleźć się: nazwa (ziemniaki jadalne/ziemniaki młode/ziemniaki wczesne), informacja o kraju pochodzenia i wizerunek flagi państwa, kod identyfikacyjny partii produkcyjnej oraz numer producenta nadany przez WIORIN.
W czasie kontroli na rynkach hurtowych, sprawdzając oznakowanie zwracamy uwagę czy informacje wymagane przepisami prawa są przedstawione czytelnie w widocznym miejscu na jednej stronie opakowania lub etykiecie trwale przymocowanej do opakowania. Jeśli towary znajdują się na paletach to etykiety zawierające ww. informacje muszą być widoczne co najmniej z dwóch stron palety.
Kontrolując sklepy detaliczne i targowiska zwracamy uwagę na informacje zamieszczone na wywieszkach.Sprzedawca ma obowiązek umieścić w widocznym miejscu w pobliżu produktu czytelne, szczegółowe informacje dotyczące: państwa pochodzenia i w stosownych przypadkach, klasy produktu, jego odmiany lub typu handlowego, w sposób pozwalający uniknąć wprowadzenia konsumenta w błąd.
Dokumenty
W toku kontroli inspektorzy, weryfikując znakowanie i identyfikowalność partii, sprawdzają faktury i dokumenty towarzyszące. Faktury i dokumenty towarzyszące, z wyjątkiem rachunków przeznaczonych dla konsumentów, w przypadku owoców i warzyw powinny zawierać następujące informacje: nazwę, państwo pochodzenia produktu, w stosownych przypadkach – klasę, odmianę lub typ handlowy, o ile jest to przewidziane w szczegółowej normie handlowej, lub informuje, że produkt jest przeznaczony do przetworzenia.
Wyniki kontroli świeżych owoców i warzy- najczęstsze nieprawidłowości
W czasie ostatnich kontroli świeżych owoców i warzyw oraz ziemniaków stwierdzone nieprawidłowości dotyczyły wymagań w zakresie znakowania przede wszystkim ze względu na: całkowity brak oznakowania lub niepełne oznakowanie np. brak podania klasy jakości lub odmiany.
Oznakowanie krajem pochodzenia świeżych owoców i warzyw oraz ziemniaków nie powinno wzbudzać wątpliwości oraz wprowadzać w błąd. Niedopuszczalne są sytuacje, tj.: kraj pochodzenia podany na opakowaniu inny niż w dokumentach towarzyszących, nie wskazanie kraju pochodzenia, podanie jednocześnie kilku krajów pochodzenia.
KONSUMENCIE zwracaj uwagę na kraj pochodzenia owoców i warzyw!
Sankcje
Nieuczciwych producentów i sprzedawców, którzy wprowadzają do obrotu towary o złej jakości handlowej, źle oznakowane czekają sankcje. Kto wprowadza do obrotu owoce, warzywa i ziemniaki nieodpowiadające wymaganiom jakości handlowej, podlega karze pieniężnej od 500 zł do pięciokrotnej wartości kontrolowanej partii. Jeśli kontrolowany odmawia okazania dokumentów lub nie zamieszcza w nich wymaganych informacji lub są one błędne, może dostać karę w wysokości do dwudziestokrotnego przeciętnego wynagrodzenia za rok poprzedzający rok nałożenia kary. Gdy dochodzi do zafałszowań, czyli intencjonalnego oszukiwania konsumentów, kary mogą sięgnąć od 1000 zł do 10% uzyskanego przychodu w roku ubiegłym.
W przypadku, gdy towar nie ma oznakowania zostaje zatrzymany na czas wyjaśnień. Zaś towar niespełniający wymagań jakości handlowej – może podlegać utylizacji.
PRZEDSIĘBIORCO pamiętaj o znakowaniu swojego towaru!
Co więcej?
Jeśli jesteś handlowcem świeżych owoców i warzyw masz obowiązek przekazywania informacji o rozpoczęciu prowadzenia działalności w zakresie obrotu owocami lub warzywami objętymi normami handlowymi Unii Europejskiej – nie później niż w dniu rozpoczęcia prowadzenia tej działalności.
Dodatkowo, jeśli w ubiegłym roku wprowadziłeś do obrotu świeże owoce i warzywa w ilości 100 tys. kg lub większej jesteś zobowiązany do przekazania informacji o ilości owoców lub warzyw (wyrażonej w kilogramach) objętych normami handlowymi UE, wprowadzonych do obrotu w poprzednim roku kalendarzowym.
