Kolejna kampania dopłat bezpośrednich zbliża się wielkimi krokami. Rolnicy będą mogli składać wnioski już od 15 marca do 15 maja 2025 roku. Jednak nadchodzący nabór przynosi ze sobą kilka istotnych zmian, z którymi warto się zapoznać, aby uniknąć niespodzianek.
Termin naboru wniosków o dopłaty bezpośrednie i budżet. Na co trzeba się przygotować?
Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR) ogłosiła termin naboru wniosków o dopłaty bezpośrednie w ramach Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027. Wnioski będzie można składać od 15 marca do 15 maja 2025 roku. Dotyczy to płatności bezpośrednich, w tym ekoschematów, inwestycji środowiskowych i tych związanych z rozwojem gospodarstw.
Ważną informacją dla rolników jest fakt, że pula środków na dopłaty bezpośrednie w 2025 roku może być mniejsza niż w roku poprzednim. Choć większy budżet przewidziano dla rolnictwa ekologicznego, to w zakresie dopłat bezpośrednich widoczne jest zmniejszenie środków. Jest to związane z kursem euro, jednak nie wyklucza się, że w trakcie roku mogą pojawić się przesunięcia budżetowe, jak to miało miejsce w latach poprzednich.
Aby zobrazować skalę zmian, warto przyjrzeć się porównaniu przykładowych naborów z 2024 i 2025 roku:
- Podstawowe wsparcie dochodów: 6,572 mld zł (2025) vs. 7,735 mld zł (2024)
- Uzupełniająca płatność podstawowa: 617,59 mln zł (2025) vs. 669,41 mld zł (2024)
- Ekoschemat Dobrostan zwierząt: 1,08 mld zł (2025) vs. 1,28 mld zł (2024)
Mechanizm warunkowości społecznej – nowość w dopłatach
Rok 2025 wprowadza istotną nowość – mechanizm warunkowości społecznej. Jest to europejski wymóg, który ma na celu powiązanie wsparcia finansowego dla rolników z przestrzeganiem prawa pracy.
Co to oznacza dla rolników? Aby otrzymać pełną pulę dopłat bezpośrednich, rolnicy będą musieli spełnić określone kryteria związane z prawem pracy. Dotyczy to między innymi zapewnienia odpowiednich warunków bezpieczeństwa i higieny pracy (BHP) oraz poprawnego zatrudniania pracowników. Przepis ten obejmuje beneficjentów ubiegających się o:
- płatności bezpośrednie
- płatności rolno-środowisko-klimatyczne i ekologiczne
- płatności ONW (płatności dla obszarów z ograniczeniami naturalnymi lub innymi szczególnymi ograniczeniami)
Nowa definicja TUZ i norma GAEC 2 – ochrona gleb priorytetem
Kolejną ważną zmianą jest nowa definicja trwałych użytków zielonych (TUZ). TUZ to przeważnie łąki i pastwiska, jednak dotychczasowe definicje budziły wątpliwości interpretacyjne. Doprecyzowanie definicji ma na celu uniknięcie niejasności. Wskazano, że uprawa traw w siewie czystym na gruncie ornym nie spowoduje przekwalifikowania tego gruntu na TUZ. Oznacza to, że obowiązek przekształcania gruntów ornych w trwałe użytki zielone nie będzie dotyczył tej grupy siewu.
Ponadto, od nowego roku obowiązuje unijna norma GAEC 2, która ma na celu ochronę gleb bogatych w węgiel, w tym gleb podmokłych i torfowisk. Norma ta obejmuje tereny rolnicze – zarówno TUZ, jak i grunty orne, szczególnie w kontekście ekoschematu „Retencjonowanie wody na trwałych użytkach rolnych”.
Norma GAEC 2 wprowadza następujące ograniczenia:
Na trwałych użytkach zielonych:
- Zakaz przekształcania lub zaorywania (dopuszcza się renowację z zastosowaniem płytkiej uprawy i podsiewu, ale nie częściej niż raz na 4 lata).
- Zakaz wydobywania torfu.
- Zakaz budowy nowych rowów i instalacji drenujących do odwadniania/odprowadzania wody.
Na gruntach ornych:
- Zakaz orania.
- Zakaz wydobywania torfu.
- Zakaz budowy nowych rowów i instalacji drenujących do odwadniania/odprowadzania wody.
Zmiany w definicji aktywnego rolnika
Resort rolnictwa pracuje nad zmianą definicji aktywnego rolnika. Obecnie, aby otrzymać dopłaty bezpośrednie, rolnik musi spełnić warunki i potwierdzić aktywność zawodową, co od 2023 roku oznacza nieprzekroczenie kwoty otrzymanych płatności za poprzedni rok w wysokości 5 tys. euro.
Proponowane zmiany mają na celu ustalenie, kto rzeczywiście prowadzi działalność rolniczą. Planuje się utworzenie katalogu, gdzie automatycznie jako aktywni rolnicy zostaną uznani np. rolnicy posiadający zwierzęta. Dla pozostałych rolników mają zostać opracowane kryteria udokumentowania aktywności rolniczej. Zmiany te mają być wprowadzone bez strat dla dzierżawców gruntów, którzy nadal będą mogli korzystać ze świadczeń KRUS.
Nowe i zmodyfikowane ekoschematy
W 2025 roku rolników czekają zmiany w ekoschematach. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi zaproponowało nowe ekoschematy, które czekają na zatwierdzenie przez Komisję Europejską:
- Biologiczna uprawa roślin – zastąpi ekoschemat Biologiczna ochrona roślin.
- Materiał siewny kategorii elitarny lub kwalifikowany.
Ponadto, istniejące ekoschematy zostaną zmodyfikowane. Szczególnie istotne zmiany dotyczą Integrowanej Produkcji Roślin. Wprowadzony zostanie nowy system premiowania upraw, różnicujący stawki dopłat w zależności od grupy roślin:
- Uprawy sadownicze: ok. 342,70 euro/ha
- Uprawy jagodowe: ok. 309,21 euro/ha
- Uprawy rolnicze: ok. 146,07 euro/ha
- Uprawy warzywne: ok. 309,21 euro/ha
W ramach ekoschematu Rolnictwo węglowe i zarządzanie składnikami odżywczymi zaproponowano zmniejszenie punktacji dla niektórych praktyk:
- Uproszczone systemy uprawy: 3 punkty (zamiast 2)
- Wymieszanie słomy z glebą: 1 punkt (zamiast 2)
Z kolei ekoschemat Grunty wyłączone z produkcji zostanie rozszerzony o nowe elementy, takie jak żywopłoty, oczka wodne czy strefy buforowe.
Podsumowując, nadchodzący nabór wniosków o dopłaty bezpośrednie w 2025 roku przynosi istotne zmiany. Rolnicy powinni dokładnie zapoznać się z nowymi regulacjami, aby przygotować się do zbliżającej się kampanii i skutecznie ubiegać się o wsparcie finansowe.
