Ocieplenie klimatu obserwowane w ostatnich latach w Polsce sprzyja występowaniu nieznanych dotąd w Polsce szkodników oraz powoduje wzrost zagrożenia ze strony tych gatunków, które dotychczas miały ograniczone warunki rozwoju.
Wśród gatunków, które zostały stwierdzone w ostatnich latach w Polsce, wymienić należy np. muszkę plamoskrzydłą czy też owocówkę południóweczkę. Nie ulega wątpliwości, że w przyszłości należy się liczyć z możliwością pojawienia się na terenie Polski także innych obcych dla naszej fauny gatunków owadów, roztoczy czy nicieni.
W najbliższych latach możemy się spodziewać w polskich sadach, zwłaszcza jabłoniowych i gruszowych, pluskwiaka z rodziny tarczówkowatych Halyomorpha halys, który od kilku lat pojawia się w coraz większej liczbie krajów Europy.
Zmieniające się warunki pogodowe sprzyjają również występowaniu owadów, które dotąd nie miały większego znaczenia. Przykładem jest tarcznik niszczyciel, który po wielu latach został ponownie stwierdzony na południu Polski. W określonym dla każdego gatunku zakresie temperatur wraz z jej wzrostem stwierdza się w przypadku owadów większą ich aktywność, zwiększoną płodność oraz skrócenie czasu ich rozwoju.
W odniesieniu do tych gatunków, które są wrażliwe na niskie temperatury lub są aktywne zimą, odnotowuje się coraz większą przezywalność form zimujących.
Od kilku lat obserwuje się w uprawach sadowniczych przedłuzającą się obecność form aktywnych mszyc, w tym mszycy brzoskwiniowej i bawełnicy korówki, czerwców: misecznika śliwowca, bielika klonowca oraz miodówek, w tym miodówki gruszowej plamistej. Coraz częściej pojawiają się też szkodniki kory i drewna z rodziny kornikowatych, takie jak ogłodek jabłoniowiec czy rozwiertek nieparek, które wcześniej nie miały większego znaczenia.
Wpływ ekstremalnie niskich i wysokich temperatur na populacje szkodników jest cechą gatunkowa i zależy także od długości okresu adaptacji. Dla owadów szczególnie niebezpieczne mogą być gwałtowne zmiany temperatury. W przypadku np. mszyc zwraca uwagę to, że szczególnie szkodliwe są dla nich wysokie temperatury, powyżej 30°C, co może prowadzić, szczególnie w warunkach suszy, do załamania liczebności populacji szkodnika. Podobnie, wahania temperatury w okresie zimowym, np. gwatowne jej obniżenie po okresie stosunkowo ciepłej pogody, mogą powodować zwiększenie śmiertelności szkodników, a w konsekwencji przyczynić się do obniżenia ich presji. Takie zjawisko obserwuje się chociażby w przypadku przędziorków w sadach jabłoniowych. Gwałtowne ocieplenie, zwłaszcza w okresie wiosennym, może wpływać na skracanie okresu migracji szkodnika. Sytuacja taka była w ostatnich latach obserwowana np. u podskórnika gruszowego na gruszy, kiedy to na skutek gwatownego ocieplenia, okres migracji szkodnika z pąków pod skórkę liści, gdzie roztocza te są nieosiągalne dla pestycydów, był znacznie skrócony.
Powyższe przykłady wskazują, że stare, utarte schematy postępowania dotyczące właściwego terminu zabiegów, oparte na fenologii roślin, mogą być zawodne. Dlatego tak istotnym jest prowadzenie regularnego monitoringu upraw sadowniczych na obecność szkodników.
W opracowaniu wykorzystano wynikı badan uzyskane podczas realizacji tematu stotutowego ZORPSZ/3/2016 „Monitoring inwazyjnych owadów i roztoczy zagrazajgcych uprawom sadowniczym oraz opracowonie biologicznych podstaw ich zwalczania”.
Materiał prasowy: 61 Ogolnopolska Konferencja Ochrony Roslin Sadowniczych 2020-Międzynarodowym Rokiem Zdrowa Roshn GLOBALNE OCIEPLENIE KLIMATU, IXTATOM A ZAGROŻENIE UPRAW SADOWNICZYCH PRZEZ SZKODNIKI Grażyna Soika, Wojciech Warabieda, Dawid Kozacki Instytut Ogrodnictwa.
