Glifosat jest bezpieczny- opinia Ministerstwa Zdrowia

W odpowiedzi na interpelację nr 22118 złożoną przez posłów: Pana Roberta Obaz, Panią Anitę Kucharską-Dziedzic, Panią Katarzynę Ueberhan, Panią Monikę Falej, Pana Pawła Krutul, Pana Marka Rutkę oraz Pana Macieja Kopiec, z dnia 7 kwietnia 2021 r., w sprawie badań na obecność glifosatu, uprzejmie proszę o przyjęcie poniższych informacji będących w zakresie właściwości Ministra Zdrowia.

Odnosząc się do pytań nr 1 i 2 interpelacji, uprzejmie informuję, iż organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej prowadzą urzędową kontrolę żywności dot. występowania pozostałości pestycydów w żywności (w tym również glifosatu) w zakresie zgodności z wyznaczonymi NDP (najwyższymi dopuszczalnymi poziomami). Kontrole te umożliwiają ocenę stosowania przepisów prawa europejskiego w zakresie przestrzegania NDP dla tych związków w żywności zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 396/2005 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 lutego 2005 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych poziomów pozostałości pestycydów w żywności i paszy pochodzenia roślinnego i zwierzęcego oraz na ich powierzchni, zmieniające dyrektywę Rady 91/414/EWG (Dz. Urz. UE L 70 z 16.3.2005, str. 1, z późn. zm.). Urzędowa kontrola i monitoring żywności prowadzone są przez Państwową Inspekcję Sanitarną zgodnie z „Planem pobierania próbek do badania żywności w ramach urzędowej kontroli i monitoringu dla Państwowej Inspekcji Sanitarnej”.

W 2018 r. organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej pobrały i zbadały w kierunku glifosatu próbki m.in. gruszek, jabłek, pszenicy, ziemniaków, malin, bakłażanów, i in. W 2019 r. glifosat był badany m.in. w brzoskwiniach, nektarynkach, gruszkach, grzybach, jabłkach, selerze korzeniowym, pomidorach, kaszach, i in.

Oprócz sprawowanej urzędowej kontroli produktów znajdujących się w obrocie w kierunku zawartości poziomów glifosatu zgodnie z rocznym „Planem pobierania próbek do badania żywności w ramach urzędowej kontroli i monitoringu w PIS”, podejmowano dodatkowo ponadplanowe działania w 2019 r. – dotyczące produktów zbożowych. Ww. kontrole pozaplanowe były związane z doniesieniami jednej z organizacji konsumenckich dostępnymi w Internecie, dotyczącymi zawartości glifosatu w produktach zbożowych i polegały na przeprowadzeniu przez organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej działań kontrolnych i weryfikacyjnych w zakładach produkcyjnych przetworów zbożowych zgodnie z ustawowymi kompetencjami. Mając na uwadze powyższe, jak również konieczność podjęcia działań urzędowych – w 2020 r. zaplanowany został pobór dodatkowych nacelowanych próbek żywności m.in. kasz,płatków i mąki w kierunku badania pestycydów specyficznych dla tych produktów, w tym również glifosatu. Na 2021 r. zaplanowano również monitorowanie poziomów glifosatu w zbożach, ze szczególnym uwzględnieniem ziarna prosa i gryki po zbiorze.

Należy podkreślić, że w przypadku wykrycia przekroczeń wartości NDP dla glifosatu, czy też innych pozostałości pestycydów w żywności w obrocie podejmowane są działania administracyjne przewidziane przepisami prawa. Jeśli produkt znajduje się w obrocie to jest wycofywany. W przypadku produktów krajowych, gdy zidentyfikowany zostanie producent krajowy informacje o przekroczeniach są przekazywane do właściwych organów Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa (PIORiN), celem podjęcia działań na poziomie gospodarstwa rolnego. PIORiN nadzoruje bowiem stosowanie środków ochrony roślin na etapie produkcji rolnej.

Należy podkreślić, że w Unii Europejskiej funkcjonują ściśle określone ramy prawne i procedury, które określają zasady zatwierdzania substancji czynnych, ustalania lub zmiany wartości najwyższych dopuszczanych poziomów (NDP) pozostałości pestycydów i kontroli pozostałości pestycydów w żywności. Zasadę ustanawiania NDP na najniższym z możliwych poziomie stosuje się w każdym przypadku. Należy podkreślić że wszystkie wartości NDP, muszą być bezpieczne dla konsumenta w świetle aktualnej wiedzy. Zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 396/2005 Parlamentu Europejskiego i Rady maksymalne poziomy pozostałości (NDP) to najwyższe poziomy pozostałości pestycydów, które są prawnie dopuszczane w żywności lub paszy dla zwierząt lub na ich powierzchni, w oparciu o dobrą praktykę rolniczą (GAP) i możliwie najniższe narażenie, nie stanowiące zagrożenia dla zdrowia wszystkich grup konsumentów. Wartości NDP są ustalane po ocenie właściwości substancji czynnej i zamierzonego zastosowania pestycydu. Te zasady dotyczą również żywności importowanej, określanej jako „tolerancja importowa”, aby sprostać potrzebom handlu międzynarodowego. Przed ustanowieniem wartości NDP dla danego pestycydu lub zmianą ustanowionej wartości NDP – EFSA określa substancje jakie występują w tzw. pozostałościach w roślinach po zastosowaniu substancji czynnej zgodnym z etykietą – instrukcją stosowania oraz oznacza ich poziomy. Następnie wykonuje się ocenę narażenia konsumenta wynikającego z pobrania tych pozostałości wraz z żywnością. Ponadto, informacje dotyczące zarejestrowanych w Polsce środków ochrony roślin są w dyspozycji Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Dopiero na ich podstawie resort zdrowia może dokonywać dalszych koniecznych analiz, zgodnie ze swoimi kompetencjami.

W kwestii dotyczącej badań wody pitnej na obecność glifosatu, uprzejmie informuję, iż kwestię bezpieczeństwa zdrowotnego wody reguluje ustawa z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz.U. z 2020 r. poz. 2028, z późn. zm.) oraz wydane na jej podstawie rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 7 grudnia 2017 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. z 2017 r. poz. 2294, z późn. zm.). Wskazane rozporządzenie określa m.in. wymagania mikrobiologiczne i fizykochemiczne, jakim powinna odpowiadać woda przeznaczona do spożycia przez ludzi. Aktualny stan prawny jest efektem wdrożenia m.in. przepisów dyrektywy Rady 98/83/WE z dnia 3 listopada 1998 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. Dyrektywa 98/83/WE wskazuje parametry, które mają znaczenie dlabezpieczeństwa zdrowotnego konsumentów oraz bezpieczne wartości dla tych parametrów. Przy ustalaniu tych wartości uwzględniono dostępną wiedzę naukową, a także zasadę ostrożności i zachowania bezpieczeństwa zdrowotnego konsumentów. Ponadto wartości te zostały ustalone tak, aby mieć pewność, że woda przeznaczona dospożycia przez ludzi może być bezpiecznie spożywana przez całe życie. Takie podejście do wartości parametrycznych dla poszczególnych substancji znajdujących się w wodzie pozwala na zapewnienie wysokiego poziomu ochrony zdrowia, tym samym minimalizuje ono ryzyko zdrowotne konsumentów związane ze spożywaniem wody o nieodpowiedniej jakości.

Wskazany w interpelacji glifosat jest substancją czynną niektórych nieselektywnych herbicydów. W ślad za dyrektywą 98/83/WE, w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 7 grudnia 2017 r., wskazano m.in. dopuszczalne zakresy wartości dla pestycydów (0,10 μg/l – wartość stosuje się do każdego poszczególnego pestycydu) i sumy pestycydów (0,50 μg/l – sumy poszczególnych pestycydów wykrytych i oznaczonych ilościowo w ramach monitoringu). Jednocześnie zaznaczono, że termin „pestycydy” obejmuje organiczne: insektycydy, herbicydy, fungicydy, nematocydy, akarycydy, algicydy, rodentycydy, slimicydy, a także produkty pochodne (m.in. regulatory wzrostu) oraz ich pochodne metabolity, a także produkty ich rozkładu i reakcji. W ww. rozporządzeniu wskazano również, że należy oznaczać jedynie te pestycydy, których występowania w wodzie można oczekiwać w danej strefie zaopatrzenia w wodę.

W tym miejscu należy nadmienić, że zakres oznaczanych pestycydów w wodzie przeznaczonej do spożycia przez ludzi jest obecnie ustalany przez właściwego państwowego inspektora sanitarnego po uwzględnieniu szeregu czynników, w tym środków ochrony roślin stosowanych lokalnie. W związku z powyższym, mimo że rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 7 grudnia 2017 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi nie wyróżnia glifosatu jako oddzielnego parametru podlegającego monitorowaniu w wodzie przeznaczonej do spożycia przez ludzi, nie wyklucza to jego badania z uwagi na potencjalną możliwość występowania w danej strefie zaopatrzenia w wodę.

Ponadto należy wskazać, iż w Wytycznych dotyczących jakości wody do picia Światowej Organizacji Zdrowia jako powód nieustalenia zalecanej wartości dla substancji chemicznej glifosat i jego głównego metabolitu – kwasu aminometylofosfonowego (AMPA) określono, iż występują w wodzie do picia w stężeniach dużo niższych niżpotencjalnie niebezpieczne dla zdrowia. Światowa Organizacja Zdrowia wskazuje na niską mobilność glifosatu w glebie, co oznacza minimalny poziom zagrożenia skażeniem wód podziemnych, jednak mimo to związek ten może przedostawać się do wód powierzchniowych lub gruntowych, jeżeli jest używany w pobliżu środowisk wodnych lub na skutek spływu z obszarów jego stosowania na lądzie; może też do tego dochodzić w wyniku jego wypłukiwania z miejsc jego stosowania. Jednocześnie w ww. wytycznych zaznaczono, że toksyczność glifosatu oraz jego głównego metabolitu – kwasu aminometylofosfonowego (AMPA) uznaje się za niską, a typowa obecność glifosatu i AMPA w wodzie przeznaczonej do spożycia nie stanowi zagrożenia dla ludzi. Odnosząc się do pytania nr 3,

Minister Zdrowia uprzejmie informuje, iż stosowanie środków ochrony roślin zawierających w swoim składzie tę substancję, zgodnie z etykietą-instrukcją stosowania, jest w świetle aktualnej wiedzy bezpieczne.

Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny, będący instytutem badawczym nadzorowanym przez Ministra Zdrowia śledzi na bieżąco oficjalne publikacje naukowe i opinie instytucji międzynarodowych dotyczące możliwości wystąpienia skutków zdrowotnych wynikających ze stosowania pestycydów (w tym glifosatu). Do takich niezależnych instytucji należą m.in. Europejski Urząd do spraw Bezpieczeństwa Żywności (EFSA), oraz wspólne posiedzenia Ekspertów Światowej Organizacji Zdrowia i Organizacji ds. Żywności i Rolnictwa ONZ w sprawie Pozostałości Pestycydów (Joint FAO/WHO Meeting on Pesticide Residues, JMPR) stanowiące na całym świecie wykładnię dla zarządzania ryzykiem zdrowotnym wynikającym z obecności pozostałości pestycydów w żywności.

Odnowienie przez Komisję Europejską zatwierdzenia glifosatu (rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2017/2324 z dnia 12 grudnia 2017 r. w sprawie odnowienia zatwierdzenia substancji czynnej glifosat, zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1107/2009 dotyczącym wprowadzania do obrotu środków ochrony roślin, oraz w sprawie zmiany załącznika do rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) nr 540/2011) świadczy o tym, że stosowanie środków ochrony roślin zawierających w swoim składzie tę substancję, zgodnie z etykietą-instrukcją stosowania, jest w świetle aktualnej wiedzy bezpieczne zarówno dla konsumentów, jak i operatorów wykonujących zabiegi agrochemiczne oraz pracowników polowych (przy zachowaniu określonych środków ochrony osobistej), a także rezydentów i osób postronnych. Naukową podstawę do podjęcia powyższej decyzji stanowiły opinie Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA), którym towarzyszył wieloetapowy proces konsultacji i recenzji ze strony uznanych instytucji państw członkowskich.

Stosowanie środków ochrony roślin niezgodnie z etykietą-instrukcją stosowania stanowiącą załącznik do zezwolenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi na wprowadzenie środka do obrotu nie powinno mieć miejsca, przy czym nadzór nad prawidłowością stosowania tych środków leży w kompetencjach inspekcji podległych resortowi rolnictwa. Istnienie najmniejszych (ale uzasadnionych i udowodnionych) przesłanek wskazujących na potencjalną możliwość szkodliwego oddziaływania substancji czynnych (w tym glifosatu), dyskwalifikuje możliwość stosowania takiej substancji jako składnika środków ochrony roślin.

Ponadto EFSA, po dogłębnej analizie wyników wielu badań toksykologicznych stwierdził, że nie ma dowodów wskazujących na kancerogenne działanie glifosatu dla ludzi.
W zakresie pytań nr 4 i 5 uprzejmie informuję, iż ustawodawstwo polskie i unijne nie normuje dopuszczalnych poziomów pestycydów w organizmie człowieka. Prawo unijne normuje najwyższe dopuszczalne poziomy pozostałości pestycydów jedyniew produktach spożywczych (rozporządzenie (WE) nr 396/2005 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 lutego 2005 r. z późń. zm.).

Aktualne rozporządzenie regulujące te poziomy dla glifosatu to rozporządzenie Komisji (UE) nr 293/2013 z dnia 20 marca 2013 r. Badania zawartości glifosatu w moczu są wykonywane w Polsce przez komercyjne laboratoria. Uzyskiwane wyniki nie mają żadnej wartości diagnostycznej, a jedynie poznawczą. Jedynym punktem odniesienia jestwartość granicy oznaczalności zastosowanej metody analitycznej, czyli najniższe stężenie substancji, które można oznaczyć daną metodą analityczną z określoną pewnością (odzysk i precyzja metody). Należy jednak podkreślić, ze uzyskane np. w moczu poziomy glifosatu (powyżej granicy oznaczalności metody analitycznej) nie muszą stanowić zagrożenia dla zdrowia danego człowieka, a świadczą jedynie o tym, że konsument mógł pobrać glifosat np. drogą pokarmową. Obecność w żywności pozostałości glifosatu może wynikać z legalnego, zaakceptowanego i ocenionego pod kątem bezpieczeństwa dla konsumenta zastosowania.

Z poważaniem

z upoważnienia Ministra Zdrowia

Waldemar Kraska

Sekretarz Stanu

źródło: polskiesadownictwo.pl