W sadach właśnie trwają intensywne zbiory jabłek odmiany Gala. To jedna z pierwszych odmian deserowych zbieranych w sezonie, która już w połowie września dostarcza owoców o odpowiedniej wielkości, smaku i potencjale do przechowywania. Sadownicy już przymierzają się do zbioru kolejnych odmian takich jak Mutsu, Red JonaPrince, Szampion.
Tegoroczna jesień – łaskawa pogoda i świetne wybarwienie
Tegoroczna jesień w Polsce odznacza się bardzo korzystnymi warunkami pogodowymi, które sprzyjają sadowniczemu i w szczególności – wybarwieniu jabłek. Temperatury w ciągu dnia przez większą część okresu są łagodne, często powyżej normy; noce – chłodniejsze, co daje dobrą amplitudę termiczną dzień–noc. To sprawia, że jabłka bardzo ładnie się wybarwiły – rumieniec jest silny i równomierny, skórka osiąga typową barwę odmian czerwonorumiennych dzięki różnicy temperatur i dobremu dostępowi światła.
Co wpływa na wybarwienie owoców?
Przed zbiorem każdy sadownik rozważa szereg czynników, które determinują jakość kolorystyczną jabłek. Do najważniejszych należy:
- Genetyka odmiany – podatność na rumieniec, geny odpowiadające za antocyjany, karotenoidy. Nie wszystkie odmiany (np. Szampion) rumieniec mają tak silny jak np. Gala.
- Światło – owoce leżące na zewnętrznych częściach korony, odsłonięte, z dużym nasłonecznieniem mają lepszy rumieniec niż te głęboko, w cieniu. Wymaga to odpowiedniego prowadzenia korony oraz cięć letnich.
- Amplituda temperatury dzień–noc – chłodne noce eksponują syntezę antocyjanów, zwłaszcza przy ciepłych dniach; to ważny mechanizm wpływający na intensywność rumieńca.
- Nawożenie – dostarczenie składników takich jak fosfor, potas, mikroelementy (bor, magnez, mangan) ma wpływ na metabolizm barwników, zawartość cukrów, a przez to na barwę skóry owocu. Zbyt dużo azotu może przeciwnie – opóźnić dojrzewanie i osłabić kolor.
- Wilgotność gleby i opady – zarówno niedobór jak i nadmiar wilgoci mogą być szkodliwe – susza ogranicza przenikanie składników i fotosyntezę, nadmierne opady mogą powodować zamglenie, ograniczone światło, a także ryzyko chorób.
- Defoliacja – naturalna lub sztuczna (np. pneumatyczna, mechaniczna) defoliacja liści przed zbiorami pozwala odsłonić owoce, zwiększyć dostęp światła, co sprzyja wyrównanemu rumieńcowi. Odmiany takie jak Szampion czy Ligol często mają liście, które zacieniają owoce głębiej w koronie, więc defoliacja (w pełni bezpieczna, wykonana z wyczuciem) może poprawić kolor skóry owoców.
Prognoza pogody na kolejne dwa tygodnie (do 30 września 2025) – i jej wpływ na zbiory i plony
Na podstawie dostępnych prognoz długoterminowych i analiz IMGW oraz ogólnych trendów meteorologicznych można przewidzieć, że:
- Średnia temperatura powietrza we wrześniu 2025 r. prawdopodobnie będzie się kształtować powyżej normy wieloletniej.
- Temperatura maksymalna w ciągu dnia może osiągać 20-25 °C w wielu regionach, z okresem wyraźnie ciepłych dni (zwłaszcza w pierwszej połowie analizowanego okresu).
- Noce zaczną być chłodniejsze – temperatury nocne mogą spadać do około 5-10 °C, niekiedy poniżej tej granicy, zwłaszcza w rejonach o wyższej wysokości i na obrzeżach geograficznych.
- Opady występować będą okresowo – przewiduje się przelotne deszcze, lokalne burze, zejścia frontów. Jednak ogólna suma opadów ma być w granicach normy lub umiarkowanie powyżej w niektórych regionach.
Wpływ pogody na zbiory i plony
Jeśli dni pozostaną ciepłe, a noce chłodne, dojrzałość fizjologiczna zostanie osiągnięta szybciej, co może przesunąć zbiory niektórych odmian (np. Prince, Szampion) do wcześniejszych terminów. Dobra amplituda temperaturowa dzień-noc poprawi wybarwienie, zwłaszcza w odmianach czerwonorumiennych oraz w tych średnio wrażliwych (np. Szampion).
Ryzyko odwlekania zbiorów w rejonach, gdzie przelotne opady będą utrzymywać się długo – przy wilgotności i pochmurnym niebie fotosynteza może być ograniczona, co wpływa na kumulację cukrów i barwników.
Skutki dla plonów – dobre warunki termiczne sprzyjają wysokiej wydajności i lepszej wielkości owoców – ale tylko jeśli nie zabraknie wody i jeśli drzewa są w dobrej kondycji (zapewniona wilgotność gleby i właściwe nawożenie).
Tegoroczna jesień jest bardzo korzystna: dobre temperatury, znacząca amplituda dzień-noc, sprzyjające warunki świetlne – to wszystko przekłada się na lepsze wybarwienie jabłek odmian Gala, Szampion, Ligol, Prince. W najbliższych dwóch tygodniach należy obserwować pogodę – jeśli dni będą ciepłe z dużym nasłonecznieniem, a noce chłodne, to zbiór odmian późniejszych może być szybszy niż zwykle. Sadownicy powinni rozważyć defoliację lub inne zabiegi odsłaniające owoce, by maksymalnie wykorzystać obecne korzystne warunki dla rumieńca, ale przy zachowaniu ostrożności.
