Od 15 marca br. rolnicy będą mogli składać wnioski o dopłaty bezpośrednie według nowych reguł. W życie wchodzi Krajowy Plan Strategiczny, który w latach 2023-2027 będzie wyznaczał zasady oraz możliwości finansowania gospodarstw w ramach zmienionej Wspólnej Polityki Rolnej.
Nowym rodzajem płatności bezpośrednich dla rolników podejmujących dobrowolne określone działania. Mające na celu ochronę środowiska, klimatu i dobrostanu będą tzw. ekoschematy. Ekoschematy były jednym z wiodącym tematów niedawno zakończonego cyklu spotkań pn. Wielkopolskie Fora Rolnicze – Wspólnie dla Wielkopolskiej Wsi (o podsumowaniu cyklu mogą Państwo przeczytać tutaj)
W ubiegłym tygodniu do konsultacji publicznych trafił projekt rozporządzania Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie szczegółowych warunków i szczegółowego trybu przyznawania i wypłaty płatności w ramach schematów na rzecz klimatu i środowiska w ramach Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023–2027. Na podstawie konsultacji przeprowadzonych wśród wielkopolskich rolników między innymi, podczas Wielkopolskich Forów Rolniczych – Wspólnie dla Wielkopolskiej Wsi organizowanych przez Wielkopolską Izbę Rolniczą, Wielkopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego oraz Wielkopolski Oddział Regionalny Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa pod patronatem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi – Henryka Kowalczyka oraz Wojewody Wielkopolskiego – Michała Zielińskiego, Wielkopolska Izba Rolnicza przygotowała uwagi do projektu rozporządzenia. Treść tych uwag przedstawia się następująco:
- Zwracamy uwagę, że nie konsultowano tego rozporządzenia z ośrodkami doradztwa rolniczego oraz z Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie – nie ma tych instytucji na liście instytucji do konsultacji. Doradcy rolniczy posiadają ogromną wiedzę praktyczną i zdecydowanie powinni być włączeni w ten proces, tym bardziej, że to na nich będzie spoczywał obowiązek wdrażania tego rozporządzenia.
- Ekoschemat Rolnictwo węglowe – Minimalna liczba punktów uprawniająca do przyznania płatności do rolnictwa węglowego i zarządzania składnikami odżywczymi stanowi iloczyn:
– 25% powierzchni użytków rolnych w gospodarstwie oraz
– 5 pkt przyznawanych za hektar.
Należy zrezygnować z tego warunku, przynajmniej w pierwszym roku obowiązywania programu. Stanowi on zbędną barierę wejścia w ekoschematy i eliminuje możliwość skorzystania przez rolnika wyłącznie z praktyki Opracowanie i przestrzeganie planu nawożenia. W dobie bardzo wysokich cen nawozów należy w maksymalnym stopniu promować ideę precyzyjnego nawożenia. Nawozy sztuczne są dodatkowo jednym z największych źródeł emocji gazów cieplarnianych pochodzących ze źródeł rolniczych. Ta praktyka powinna być zdecydowanie lepiej punktowana i bardziej dostępna poprzez wyeliminowanie zapisanego progu.
- W praktyce – Opracowanie i przestrzeganie planu nawożenia, wariant z wapnowaniem, próg pH 5,5 jest zbyt niski. Dla większości roślin uprawnych jest to już zbyt mocno przekroczona dolna granica pH. Np. odpowiedni zakres pH dla pszenicy to 6-7pH, dla rzepaku 6-7,5pH, dla jęczmienia 6-7,5 pH, dla buraka cukrowego 6-7,5 pH Rolnicy nie będą czekać aż pH pod te uprawy spadnie poniżej 5,5 dlatego nie otrzymają punktów za to działanie. Próg powinien być na poziomie 6,0 pH.
- Praktycy zwracają uwagę, że program Inter Navi wymieniony w projekcie rozporządzenia jest łagodnie rzecz ujmując dalece niedopracowany. Należy pozostawić zapis o wykonaniu planu nawożenia przy pomocy odpowiedniego oprogramowania, nie wskazując konkretnie żadnego z istniejących programów.
- Wymogi dla praktyki Uproszczone systemy upraw – należy zrezygnować z wymogu pozostawiania na polu po zbiorze uprawy w plonie głównym całości resztek pożniwnych w formie mulczu – należy udostępnić tę praktykę rolnikom, którzy prowadzą produkcję zwierzęcą i zbierają słomę na potrzeby tej produkcji a jednocześnie prowadzą uprawę bezorkową.
- W ekoschemacie – Biologiczna ochrona upraw trzeba zwrócić uwagę na dostępność zarejestrowanych środków biologicznych. Jest ich mało i o małym spektrum działania. Należałoby więc przyspieszyć ewentualną rejestrację kolejnych środków biologicznych, bo te działanie może cieszyć się dużą popularnością.
- Biologiczna ochrona upraw – nadal odwołanie do PS i możliwość użyciu tylko środka ochrony roślin zawierającego mikroorganizmy. Należy włączyć w tę ochronę makroorganizmy oraz inne biologiczne substancje, np. roztwory roślinne. Jest to o tyle ważne, że z obiegu wypadają kolejne substancje czynne a KE pracuje nad dyrektywą ograniczającą ich stosowanie.
- W ekoschemacie Obszary z roślinami miododajnymi wykaz nr 1 załącznika 3 zawiera tak dziwne, rzadkie gatunki roślin, że bardzo trudne, żeby nie powiedzieć, że niemożliwe będzie zdobycie nasion do ich wysiewu. Z tego powodu ekoschemat staje się niedostępny dla rolników. Uważamy, że ekoschemat w zupełności spełniłby swoją rolę, gdyby rolnik mógł zastosować mieszankę roślin z wykazu nr 2 (np.: facelia + gorczyca).
- Ekoschemat Obszary z roślinami miododajnymi powinien być również premiowany finansowo, w przypadku wysiania mieszanki roślin miododajnych na ugorze. Zdecydowanie lepszą funkcję w zakresie ochrony bioróżnorodności spełni ugór z roślinami miododajnymi aniżeli sam ugór.
- Praktyka Wymieszane słomy z glebą – nie ma liści buraków, należy je włączyć, ponieważ spełniają dokładnie taką samą funkcję w zakresie budowania próchnicy jak słoma.
- Praktyka Wymieszanie obornika na gruntach ornych w terminie 12 godzin od jego aplikacji – powinna uwzględniać inne substancje organiczne np. podłoża po uprawie boczniaków czy pieczarek, post ferment i inne. Dodatkowo, ze względu na wykluczenie cyfrowe wielu rolników należy na trwałe wpisać w rozporządzenie możliwość składania oświadczeń. Opcjonalnie można na przykład wprowadzić obowiązek robienia zdjęć dla większych areałów.
- Zdecydowanie nie zgadzamy się z zasadą redukcji stawek za ekoschematy w przypadku wyczerpania koperty budżetowej. Ich realizacja oznacza poniesienie przez rolnika określonych kosztów i musi być odpowiednio wynagrodzona ze strony płatnika.
- W wariancie Zróżnicowana struktura upraw należy podwyższyć próg dla roślin mających ujemny wpływ na bilans materii organicznej do 40%. Wariant ten jest bardzo korzystny dla ochrony bioróżnorodności ale wyeliminuje producentów warzyw z możliwości jego stosowania.
- W par. 5.. do powierzchni TUZ – na jaki dzień? 31 maj, na dzień złożenia wniosku? Na jaki dzień będzie weryfikowana obsada zwierząt w stosunku do TUZ-ów? Co jeśli dokupi grunty po złożeniu wniosku lub je sprzeda? Dodatkowo, nie jest doprecyzowane czy zwierzęta muszą być przez cały okres 1 kwietnia – 30 września?
- W par. 7 plan nawozowy opracowany do 30 września? Jeśli zrobi pierwszy wiosną bo ma same jare a w lipcu zrobi następny bo będzie siał np. rzepak ozimy i zastosuje nawóz azotowy to dostanie 2 razy za plan? W 2023 roku za jaki okres opracowane plany zgłaszamy?
- 9 przyoranie obornika do 7 listopada, a w uzasadnieniu do 7 grudnia. Obornik wg przepisów można stosować na TUZach do 30 listopada.
- Ekoschematem Retencjonowanie wody na TUZ powinny zostać objęte wszystkie TUZ. Chodzi o retencję wody i nie widzimy żadnych podstaw do ograniczania tego ekoschematu do wskazanych w rozporządzeniu.
- Dane o obrocie stada wymagane w Ekoschemacie Ekstensywne użytkowanie TUZ z obsadą zwierząt powinny być zaciągane z IRZ, żeby były spójne. Jeśli będzie to liczyć ARiMR to rolnik powinien otrzymać te wyliczenia w trakcie realizacji praktyki tak, żeby ewentualnie reagować i regulować wielkość stada.
- W przypadku Ekoschematu Integrowana produkcja roślin należy dopuścić sytuację umożliwiającą rolnikowi zgłoszenie uprawy do certyfikacji, a odbycia szkolenia w terminie późniejszym.
- W wariancie Międzyplony i wsiewki należy dopuścić sytuację, w której międzyplon ozimy lub wsiewka staje się uprawą główną w kolejnym roku – jest to jak najbardziej zgodne z celami klimatycznymi oraz ochroną bioróżnorodności.
- W wariancie Międzyplony i wsiewki należy dopuścić sytuację paszowego wykorzystania wsiewek i międzyplonów, oczywiście bez nawożenia i stosowania środków ochrony roślin.
Zobacz również:
Źródło i Opracowanie:
Biuro WIR
